Promotie Viateur Habarurema: welvaartsevangelie lijkt op aflaathandel

Viateur Habarurema promoveerde deze maand bij de PThU in Groningen op het proefschrift: Christian Generosity according to 2 Cor. 8-9. Its Exegesis, Reception, and Interpretation Today in Dialogue with the Prosperity Gospel in Sub-Saharan Africa.

De aanleiding tot het proefschrift wordt gevormd door een uitleg van het christelijk geloof die in een invloedrijke stroming van de Pinksterbeweging in Afrika veel voorkomt en die Habarurema aanvechtbaar vindt. In deze visie wordt een christen die veel geld geeft aan de kerk, ofwel aan de voorganger of evangelist, door God gezegend met overvloedige materiële welstand. Hoe meer geld iemand weggeeft, des te meer materiële zegeningen mag hij of zij verwachten – zo wordt beloofd. Door kritische waarnemers wordt deze prediking het “Prosperity Gospel” genoemd, ofwel het “welvaartsevangelie”. Voor deze uitleg van het christelijk geloof worden allerlei Bijbelteksten aangehaald, die deze prediking lijken te ondersteunen. In feite worden zulke teksten volgens Habarurema uit hun verband gerukt.

Paulus

Een van die teksten is te vinden in de tweede brief van Paulus aan de Korintiërs. Paulus had in Griekse gemeenten een collecte voor de verarmde christelijke gemeente in Jeruzalem georganiseerd. In 2 Korintiërs 8 en 9 spoort hij de christenen in Korinte opnieuw aan, aan die collecte bij te dragen. Zo schrijft hij in 2 Kor. 9:6, “wie karig zaait, zal karig oogsten; wie overvloedig zaait, zal overvloedig oogsten”. “Zaaien” betekent hier “bijdragen”. Voor predikers van het welvaartsevangelie is dit een populaire tekst. Het “oogsten” verklaren zij als het verwerven van materiële rijkdom.

Genade

In zijn proefschrift geeft Habarurema een gedetailleerde uitleg van 2 Korintiërs 8 en 9, en toont hij aan dat hierin vaak het begrip “genade” voorkomt, waaraan de predikers van het welvaartsevangelie veelal voorbijgaan. Habarurema laat zien dat geloof in Christus niet per se tot materiële welstand leidt, maar ook pijn en lijden met zich mee kan brengen.

Kerkgeschiedenis

Na zijn bespreking van 2 Korintiërs 8 en 9 gaat Habarurema na, hoe deze hoofdstukken in enkele prominente commentaren uit de kerkgeschiedenis zijn uitgelegd. Hij analyseert de commentaren van de Griekse kerkvaders Johannes Chrysostomus en Theodoretus van Cyrus, van de onbekende Latijnse auteur Ambrosiaster, van de grote Middeleeuwse theoloog Thomas van Aquino, en van de kerkhervormer Johannes Calvijn. Hij toont aan dat deze auteurs evenals Paulus de collecte zien als een uiting van Gods genade. Volgens deze auteurs dient een christen die geeft, dit vrijwillig te doen en niet onder druk, en hoeft hij ook niet meer te geven dan hij kan missen. Daarnaast verklaren zij dat het geven van aalmoezen door God beloond zal worden, hetzij in dit leven, hetzij na dit leven.

Prosperity Gospel

Na deze peiling van de uitleg van 2 Korintiërs 8 en 9 in de loop van de geschiedenis, gaat Habarurema de dialoog met de predikers van het Prosperity Gospel aan. Hij schetst de Pinksterbeweging waartoe zij behoren, en heeft oog voor de goede, bijbelse kanten van hun visie dat God mensen in dit leven concreet wil zegenen. Met alle erkenning van de positieve kanten van deze stroming, is hij echter kritisch over de belofte dat het brengen van offers aan de predikers zal leiden tot materiële welstand van de gevers. Hij ziet een relatie tussen de laat-Middeleeuwse leer van aflaten waarmee een gelovige de duur van straffen in het hiernamaals kon afkopen, waarvan de Kerkhervormers zich hebben gedistantieerd, en het welvaartsevangelie dat niet voor het hiernamaals maar voor het huidige leven zegeningen belooft.

Over de promovendus

Viateur Habarurema (1971) studeerde theologie aan de (toen zo geheten) Faculté de Théologie Protestante te Butare, Rwanda, aan de Faculté Universitaire de Théologie Protestante te Brussel, aan de Vrije Universiteit te Amsterdam en aan de Protestantse Theologische Universiteit, destijds te Kampen. Hij is docent Nieuwe Testament en Grieks aan de Faculty of Theology and Religious Studies van het Protestant Institute of Arts and Social Sciences (PIASS) te Butare en als predikant verbonden aan de Pinksterkerk in Rwanda (ADEPR). Hij is getrouwd en heeft vier kinderen.