Historicus Bart Jan Spruyt heeft dinsdag 1 november een lezing gehouden tijdens de jaarlijkse Guidolezing in Woerden. Het thema was ongehoorzaam zijn aan de overheid. Benieuwd naar wat hij heeft verteld? Hij ging er met ons over in gesprek.
Waar ligt de grens?
Volgens Bart Jan Spruyt is het begrijpelijk dat er vandaag de dag veel wantrouwen naar de overheid toe is. “We hebben te maken met een overheid die via wetten en besluiten doordringt in de privélevens. Mensen vragen zich af: Hoever gaat dit nog? Bijvoorbeeld bij boeren met het onteigenen van hun land.”
Spruyt noemt een ander voorbeeld van minister Ernst Kuipers (D66). “Hij is blij is dat allerlei organisaties gesubsidieerd worden die inbreken in een christelijke gemeenschap. Met als doel om het denken over bijvoorbeeld homoseksualiteit een andere kant op te sturen.”
De vraag is volgens Bart Jan Spruyt waar de grens ligt. “Guido de Brès benadrukt vooral dat je de overheid moet gehoorzamen, maar andere calvinisten vonden wel dat er een bepaald verzetsrecht was.” De vraag is hoe je dat naar nu vertaalt. “ Wat is de grens van gehoorzaamheid en wat betekent dat voor ons?”
Toenemend wantrouwen
Vooral in deze tijd wordt de overheid gewantrouwd. Dat komt volgens Bart Jan Spruyt door de verandering van de harde regeringsvorm die je in de zestiende eeuw had. “Dat is intussen veranderd’, zegt Spruyt. “De overheid kan nog steeds veel, maar er worden andere, zachtere geweldsmiddelen ingezet. Het uiteindelijke doel is om te dwingen om over bepaalde dingen niets meer in het openbaar te zeggen of om met andere mensen erover na te denken”.
De gezagsgetrouwheid van de SGP achterban zou afnemen. Daar wordt tegenwoordig veel over geschreven. Zij zijn niet meer zo deemoedig als in vroeger tijden. Volgens Bart Jan Spruyt klopt dat wel. “Ik denk dat dat komt doordat je het proces van emancipatie net achter de rug hebt. Bij de SGP achterban volgen ze ook een opleiding en worden zij zich ook meer bewust van hun rechten en vrijheden.”
Rol van de media
Voeden media het wantrouwen jegens de overheid, waardoor mensen tot actie overgaan? Dat zou volgens Bart Jan Spruyt best weleens kunnen. “Dat er stelselmatig alleen maar over de overheid wordt geklaagd en dat ze ontmaskerd moeten worden, schept een klimaat dat vertrouwen in de overheid verder laat afbrokkelen. Ik begrijp dat allemaal. Maar in deze lezing staat de vraag centraal wanneer of bij welke grens de plicht tot gehoorzaamheid ophoudt. En hoe ver je mag gaan in protesteren en hoe geef je dat protest vorm?”
Verdraagzaam zijn
Zouden wij als christenen dan niet het goede voorbeeld moeten geven en verdraagzaam moeten zijn tegenover de overheid? Volgens Bart Jan Spruyt is dat het meest belangrijk. “De overheid krijgt haar macht van God en die behoort zij op een juiste manier te gebruiken, ten goede van de mensen. Om die reden moeten wij de overheid gehoorzamen.”
Maar volgens Spruyt kan de overheid wel grenzen overgaan en haar macht misbruiken, bijvoorbeeld door veel te diep in ons privéleven door te dringen. “Dan moet je niet op je rug gaan liggen en zeggen: blijf gehoorzaam aan die overheid, maar op een waardige manier demonstreren en protesteren. En als je de overheid echt niet meer gehoorzamen kunt op grond van de Bijbel, kan je dat alleen maar rechtvaardigen wanneer je als individu gedwongen wordt iets te doen, wat uitdrukkelijk tegen het woord van God ingaat”.
Xander Muijs – stagiair Wetenschappelijk Instituut
Woorden voor jou
07-11-2022
Samenleving
https://www.sgp.nl