Elly en Rikkert al 45 jaar een duo

Dit jaar vierden Elly & Rikkert Zuiderveld hun 45-jarig jubileum met een concert in Carré, samen met het Metropole Orkest en gastoptredens van onder meer Lenny Kuhr en Sharon Kips. Omroep MAX zond het concert uit. Het succes van Elly & Rikkert begon in de jaren zestig, in de muziekscene rond het troubadourscafé De Waag in Haarlem.

In dit café werden opkomende talenten uit binnen- en buitenland uitgenodigd om op te treden. Elly had in 1965 het ‘Cabaret der onbekenden’ gewonnen, en Rikkert schreef liedjes die hem de benaming ‘aanstormend talent’ opleverden. In 1966 leerden ze elkaar kennen bij hun gezamenlijke vriend Job Pannekoek (cabaretier en tv-producent). Al bij die eerste ontmoeting wist Elly: met deze man wil ik oud worden. ‘Ik was niet direct verliefd, Rikkert was eigenlijk niet mijn type, maar ik was helemaal weg van zijn liedteksten – die humor, de woordspelingen…’ Bij Rikkert sloeg de vonk nog niet direct over, ‘maar op een gegeven moment matchte het en werd het een soort harmonie’.

Al snel daarna traden ze samen op en werden als de belofte van hippie-Nederland beschouwd. Hun eerste duet was ‘Vreemde vogels’ – over anders zijn dan de rest en je afzetten tegen de gevestigde orde, en dat sloeg ook wel op henzelf. Helemaal tegen de flowerpowercultuur in trouwden ze in 1968; Elly was toen 22 en Rikkert 21 jaar. Hun ouders waren er namelijk niet blij mee dat ze samenwoonden, en om hun een plezier te doen, trouwden ze dus maar.

Toen ze genoeg kregen van het drukke leven in Amsterdam, verhuisden ze naar de Betuwe, en later naar Drenthe. Er kwamen allerlei mensen bij hen aanwaaien, en Elly en Rikkert stuurden niemand weg. Hun huis was vol, en in de tuin kwamen een woonwagen en een wigwam te staan. Zo ontstond er een soort commune waarin alle spullen gedeeld werden, tot zelfs de onderbroeken toe. In de commune vonden ze uiteindelijk niet de eenheid die ze zochten. Elly: ‘We waren op zoek naar iets dat samenbond. We hadden het wel over “alles is één en we hebben alles samen”, maar ergens ontbrak er iets.’

Toen de gezinnen van de commune uit elkaar gingen, verkochten Elly en Rikkert hun huis en vertrokken met een Mercedesbusje naar India, op zoek naar de diepere zin van het leven. Rikkert: ‘Er moest méér zijn dan alleen maar ademen en een keer doodgaan.’ Ze kwamen niet verder dan de Pyreneeën. Hun twee jongens misten de school en de vriendjes. Elly: ‘Bovendien kwamen we veel mensen tegen die om dezelfde reden naar India geweest waren, en het daar ook niet hadden gevonden.’ Zo keerden ze binnen een halfjaar al weer terug naar Nederland. Rikkert: ‘Nog steeds met een soort leegte die gevuld moest worden, maar dan wel met iets dat echt met waarheid en liefde van doen had.’

Hoewel Rikkert was opgegroeid in een humanistisch-socialistisch milieu, wist hij dat zijn zoektocht ‘iets met God en met Jezus te maken moest hebben’. Elly: ‘Rikkert las al in de Bijbel voordat we op weg gingen naar India, terwijl ik in die tijd de blaadjes eruit scheurde voor jointjes.’ Ze was er niet blij mee. Ze was rooms-katholiek opgevoed en had vanwege alle regeltjes een afkeer gekregen van het geloof. Uiteindelijk maakten ze toch allebei een keuze voor Jezus Christus. Rikkert: ‘Omdat in wat Hij zei en hoe Hij leefde, die liefde en waarheid samenvallen. Dat heeft ons overtuigd.’ Elly was bang geweest dat ze dan weer van alles zou moeten en niks meer mogen, ‘maar eigenlijk bleek genade vrijheid te zijn’. Hun beslissing om Jezus te volgen werd een keerpunt in hun leven. Elly: ‘We veranderden van zoekende mensen in mensen met een levensdoel.’ Rikkert vult aan: ‘Toch blijven we onderweg, want we hebben niet alle gemakkelijke antwoorden bij de hand.’

Hun verandering had grote gevolgen voor hun carrière en vriendenkring. Op veel plaatsen mochten ze niet meer optreden en fans keerden zich van hen af. Rikkert: ‘Voor een aantal fans was het een logisch gevolg van onze zoektocht, maar voor anderen was het een enorme schok; zij vonden het een soort verraad aan de idealen. Je kon wel aankomen met Boeddha en Krishna, maar niet met Jezus.’

Die afwijzing was best pijnlijk. Rikkert: ‘Maar afwijzing hoort een beetje bij de cao. Jezus heeft gezegd dat als je Hem volgt, je met dezelfde dingen te maken zult krijgen als Hij, dus ook met afwijzing.’ Het leven met Jezus is dus niet altijd één groot feest. Elly: ‘Nee, je leert juist het lijden aanvaarden. Maar het maakt wel gelukkig.’ Rikkert: ‘Wel een feest in die zin dat er vanbinnen vrede is. Maar zolang die om je heen niet te vinden is, blijft er een hoop te wensen en te doen.’

Na hun bekering gingen Elly en Rikkert door met wat ze het liefst deden: muziek maken. Maar hun teksten veranderden. Ze werden vooral bekend door hun kinderliedjes, maar hebben ook een uitgebreid oeuvre voor volwassenen. In de begintijd van hun christen-zijn wilden ze vooral de christelijke boodschap overbrengen. Later schreven ze weer meer maatschappijkritische teksten en ook liedjes over dingen waar ze in de christelijke wereld tegenop botsten, zoals schijnheiligheid en geldzucht.

Naast het samen optreden zijn ze steeds meer dingen apart gaan doen. Ze schrijven allebei boeken. Rikkert treedt op als cabaretier. Elly presenteert het televisieprogramma ‘Elly en de Wiebelwagen’. Ze heeft ook een solo-cd gemaakt, ‘Circusprinses’, die ze prinses Máxima heeft mogen aanbieden.

Wat niet veranderd is in hun leven, is dat hun huis en hart openstaan voor anderen. Dat blijkt ook uit de manier waarop ze Kerst willen vieren. Elly: ‘Met familie, vrienden en alleenstaanden.’ Rikkert vult aan: ‘Elly kookt, ik doe de afwas.’ Het Kerstfeest gaat over: de Redder is gekomen, een Koning is geboren. Dat Jezus de Redder is betekent voor Elly en Rikkert: ‘Hij heeft ons gered van een doelloos en “leeg” leven. Hij redt ook van de geestelijke dood, als we die redding accepteren. En Hij redt ons van onze “zelfredzaamheid” – altijd de controle willen houden, wat ons uiteindelijk toch niet lukt.’ Dat Hij de Koning is, houdt voor hen in: ‘Hij beheerst ons leven en staat nummer één.’