Komende woensdag is het Biddag. Dit jaar vraagt De Verre Naasten uw gebed en giften voor hulp aan aidspatiënten in Zuid-Afrika. Want Zuid-Afrika lijdt! Armoede, gebroken gezinnen en taboes rond aids ontwrichten de maatschappij. Zendingsdeputaten ds. Marco Buitenhuis en Bea van Dijk zagen dat met eigen ogen, tijdens hun visitatiebezoek aan Zuid-Afrika (vorig najaar). En vertellen erover: over ellende, thuishulp, hoop en de kracht van het Evangelie!
“Op bezoek bij Khothatsong Aids Committee, in de armste wijk van de zwarte township Soshanguve, wijk F4, bij Pretoria… We komen in een armoedig huisje van zinken platen. Dat is wel stevig, maar de temperatuur is er zo hoog, het is binnen niet uit te houden. Daar ligt een zieke te sterven. De familie kan niets meer doen. Verpleegkundigen komen helpen. Ernaast staat een half afgebouwd huis.”
Dat tafereel greep ds. Marco Buitenhuis (GKv Noardburgum) aan toen hij afgelopen najaar voor het deputaatschap Zending Zuid-Afrika op bezoek was en ook de hulpprojecten onder aidspatiënten aandeed. Hij is diep onder de indruk van de grote verschillen die hij zag tussen rijk en arm. “De omstandigheden waarin de mensen leven zijn verdrietig en geven je een machteloos gevoel. Het is geweldig dat mensen zich zo inzetten.”
Arm, aids, kansloos?
Ook Bea van Dijk uit Heerenveen werd getroffen door wat ze daar zag. “We waren op huisbezoek bij een nieuw gezin dat zich had opgegeven voor hulp. We zaten voor het zinken huis op een boomstam en Nellie Kleyn had een van de kinderen op schoot, een meisje van een jaar of vier denk ik. Nellie wees me op een soort witte schimmel dat het meisje op haar hoofd had. Dat duidt op besmetting met het hiv-virus. Het meisje was niet onder behandeling. De moeder was duidelijk zichtbaar aids-patiënte, met zware tbc. De vader had al jaren geen werk, het waren mensen uit Zimbabwe. Dat meisje, zo lief… En zo zijn er velen, arm en met aids… Kansloos?”
Thuishulp op kleine schaal
“Het Home Based Care-team (HBC-team) geeft thuishulp aan familieleden bij de verzorging van een broer, zus, oom of kind, op kleine schaal.” Nellie Kleyn, predikantsvrouw in Johannesburg, is voor twee dagen in de week coördinator van Khothatsong, daarnaast zijn er een pastoraal medewerker, een manager en vier thuiswerkers. Drie medewerkers vormen een soort thuisfront.
“De hulpverleners wassen en verschonen een patiënt en brengen hem of haar naar buiten om even in het zonnetje te zitten. Het matras wordt ook in de zon gezet en later opgemaakt met schone lakens. Met de familie wordt besproken hoe de patiënt het beste kan worden geholpen en wat de mogelijkheden zijn om er hulp bij te krijgen. Vaak komen namelijk familieleden helpen bij de verzorging! Dat is in deze cultuur misschien heel gewoon, maar ik vond het een mooie samenwerking van familie en HBC-werkers.”
De werkers geven voorlichting over voeding en geven daarbij ook groente aan de familie. Verder geven ze voorlichting over hiv-aids. Daarbij adviseren ze mensen om naar de kliniek te gaan en zich te laten testen. In urgente gevallen helpen ze ook met vervoer naar de kliniek en het ophalen van medicijnen. Heel vaak worden de HBC-werkers echter pas ingeschakeld als de patiënt al te ver heen is.
“Zelf kun je er niets aan doen”, benadrukt Bea. “Je moet het initiatief bij de plaatselijke bevolking laten en kunt dat alleen ondersteunen. Dat is lastig voor westerlingen; ze hebben er moeite mee om een project, waar ze zelf actief bij betrokken zijn, over te dragen en los te laten.”
Woord en daad samen op
Het kantoortje van het Khothatsong-team staat naast het kerkgebouw (Soshanguve F4). Marco vindt dat symbolisch voor het samengaan van woord en daad hier. Dat is mooi en belangrijk: zowel het ‘woord’ (de kerk) als de ‘daad’ (het diaconale hulpproject), werken samen beter dan wanneer een van beide er zonder de ander was geweest. Dat zei Piet Magagula, predikant van deze zwarte VGKSA-kerk, tegen Marco. Bea: “Het HBC-team begint met gebed, Bijbellezing en -bespreking en zingen, en gaat daarna pas aan het werk. De pastoraal medewerker, John Mahlangu, bezoekt vele mensen aan huis en spreekt met hen over hun Heer en Heiland.”
Bea is blij met de aanpak van De Verre Naasten, die niet alleen steunt met geld, maar mensen en organisaties ook duwtjes geeft. De Verre Naasten helpt ze te leren om zó te denken en te werken dat ze zelfstandig verder kunnen. Maak eens een plannetje. Zet de financiën op een rijtje. Zijn er mogelijkheden om uit lokale bronnen inkomsten te genereren? Iemand heeft bijvoorbeeld een benzinestation. Dat wordt commercieel gerund, maar de winst gaat naar de hulpverleningsinstantie. Ook wordt gekeken welke mensen er kunnen worden opgeleid om het project zelf verder uit te voeren.
Liefdevolle opvang aidspatiënten
Bea en Marco hebben beiden Nakekela bezocht, een verzorgingskliniek ten noordoosten van Pretoria, waar aidspatiënten worden opgevangen. Marco: “Nakekela is opgericht als een hospice; mensen kwamen er om te sterven. Tot dan toe was er in deze omgeving geen enkele zorg voor aidspatiënten; er was toen nog weinig aandacht voor deze ziekte. Nu krijgen ze medicijnen en kunnen meerdere patiënten na een tijd weer naar huis. Wat is het bijzonder dat ze destijds dit tehuis hebben neergezet. Het is een mooi gebouw met kamers en een zaal waar samen gezongen wordt.”
Zo’n instituut doet ook een beroep op de overheid voor medewerking. De overheid in Zuid-Afrika doet veel voor aidspatiënten. Er is wel corruptie. Zo’n christelijke instelling doet daar niet aan mee en moet daarom voor elke aanvraag herhaaldelijk aankloppen, staan voor haar zaak en veel geduld hebben. Daarin werkt Nakekela ook samen met andere christelijke aidsorganisaties: samen willen ze ‘zout’ zijn voor de Zuid-Afrikaanse samenleving en daadwerkelijke verandering brengen. Dit samenwerkingsverband heeft dan ook de toepasselijke naam SALT (= zout).
Praktische hulp
Zending en hulpverlening zijn in de Zuid-Afrikaanse zusterkerken (VGKSA), anders dan in Nederland, los van elkaar georganiseerd, maar er is minstens zo veel inzet voor de praktische hulp. Zo werken veel leden van de Vrije Gereformeerde Kerke in Pretoria mee met een plaatselijke stichting in een kliniek onder aidspatiënten. Die patiënten moeten een groot deel van de dag wachten voor hun afspraak en zijn door hun naaste omgeving uitgestoten. Bea: “Er wordt hier door kerkleden heel veel vrijwilligerswerk gedaan!” Zelf heeft Bea, als vrijwilliger uit Nederland, afgelopen zomer onder andere naaldwerklessen gegeven in Zuid-Afrika. “Tijdens de persoonlijke begeleiding van een cursist kun je vragen: Ben je gisteren nog naar de kerk geweest? Wat geloof je dan? Dan kun je veel delen. Veel mensen zijn charismatisch, maar er is wel veel Bijbelkennis. Daar ben ik dan blij mee.”
Terugdeinzen
Merk je iets van het taboe dat om hiv-aids heen hangt? “Velen worden verstoten door de familie en dat isolement is heel erg”, zegt Bea. “Ik sprak een jonge vrouw uit Soweto met een universitaire opleiding, die aidspatiënte is en nu in Pretoria verblijft. Ze verlangde zo erg naar haar familie. Men deinst terug als men met een aidspatiënt in aanraking komt.”
“Maar ook in Nederland vindt men het eng als je van die ‘naaldwerklessen’ vertelt. ‘Word je dan niet besmet?’ Maar het virus is na twintig tellen in de buitenlucht dood. Je kunt patiënten rustig hartelijk begroeten en omhelzen en op dezelfde plek zitten. Ik heb alleen wel geleerd wat je moet doen als je tijdens een naailes een prikwondje krijgt.”
Iets van Gods liefde doorgeven
Wat Marco vooral is bijgebleven en wat hij graag in Nederland wil doorgeven is dat je voor kwetsbare mensen iets kunt betekenen. “De helpers kunnen de structuur van armoede, werkloosheid en aids niet wegnemen; miljoenen anderen kunnen ze niet helpen. Maar ze zetten zich met hun hart in, geven iets van Gods liefde door en bemoedigen met woord en daad. Voor die weinige mensen is dat toch geweldig. Al kun je niet de hele wereld veranderen, je kunt voor sommige mensen toch iets zijn en dat is bemoedigend.”
Zuid-Afrika bidt: bid mee, help mee en geef!
De Verre Naasten heeft een rooster met praktische gebedspunten samengesteld om te bidden voor hulp aan aidsslachtoffers in Zuid-Afrika. Kijk voor mee informatie op www.deverrenaasten.nl/biddag2015. Bid mee en geef voor verandering in Zuid-Afrika: uw gift is welkom op NL31 INGB 0000 3636 00 t.n.v. De Verre Naasten te Zwolle, o.v.v. aids Zuid-Afrika.
De Verre Naasten
De Verre Naasten
08-03-2015
Hulpverlening
https://www.deverrenaasten.nl