Deze week is het vier jaar geleden dat de Syrische crisis begon. In Syrië zijn meer dan 7,6 miljoen mensen dakloos geraakt en bijna 4 miljoen mensen zijn naar andere landen gevlucht. Er lijkt nog geen einde te komen aan de gevechten en miljoenen Syrische vluchtelingen zitten zonder afdoende onderdak, gezondheidszorg en voedsel en water.
Medair is in 2012 in actie gekomen en geeft Syrische vluchtelingen in Jordanië en Libanon onderdak, water, sanitatie- en hygiëneondersteuning, gezondheidszorg en geld.
Jo Weir is de regionaal vertegenwoordiger van Medair voor Jordanië. Ze deelt haar ervaringen met het werk onder Syrische vluchtelingen.
Toen het conflict in 2011 uitbrak, sloegen duizenden mensen uit Syrië op de vlucht naar omliggende landen. Velen hadden er geen idee van dat ze vier jaar later nog steeds als vluchtelingen zouden leven, zonder uitzicht op verbetering. Wat merk je daarvan?
Ik ben in Jordanië en Libanon veel Syrische vluchtelingen tegengekomen die dachten dat de crisis een paar weken zou duren. Maar vier jaar later zitten ze er nog steeds, in tenten of in gebrekkige huurwoningen. De gevechten zijn heviger geworden en de toestand is minder duidelijk dan eerst.
De meeste Syriërs in Jordanië wonen in ongemeubileerde huurwoningen zonder verwarming. Soms zitten ze met z’n twintigen in twee kamers. Tweederde van de Syrische vluchtelingen in Jordanië leven onder de nationale armoedegrens. Veel vluchtelingen dreigen uit hun huurwoningen gezet te worden, daarom verhuizen ze naar armere gemeenschappen in de hoop daar goedkoper te kunnen wonen. Veel mensen zitten op elkaar in gebrekkige onderkomens.
Eén gezin dat ik ontmoette had een klein kampje gemaakt op twee kilometer afstand van de Syrische grens. Ze woonden al zes maanden op deze plek. Ze huurden het land van een boer en betaalden voor elektriciteit en water. Het was opmerkelijk wat ze gedaan hadden om er hun eigen plek van te maken: een eigen douchegelegenheid gemaakt van klei, twee latrines en zelfs een duiventil. Ze hadden niet de illusie dat ze snel terug zouden kunnen en leefden continu in angst om van het land gezet te worden. De mensen die in informele kampen wonen krijgen te horen dat ze naar officiële kampen moeten of naar een huis in een stedelijk gebied. Maar dat kunnen de meesten niet betalen.
Doordat de crisis zo lang voortsleept, is het heel moeilijk om ooit terug te gaan. De mensen zijn veel langer vluchteling dan ze hadden gedacht en hun hoop brokkelt af.
Hoe houden de mensen het vol?
Het is heel moeilijk. De mensen zijn niet met lege handen uit Syrië weggegaan. Ze zijn vaak goed opgeleid en hadden normale banen. Maar in de loop der jaren zijn hun reserves opgebruikt en nu steken ze zich in de schulden. Omdat ze als vluchtelingen niet mogen werken, kunnen ze hun schulden niet afbetalen en hebben ze niet genoeg voor hun dagelijkse uitgaven. De kosten van gezondheidszorg en onderdak nemen toe en de mensen kunnen dat niet betalen. De families leven onder grote druk. Sommige mensen lenen geld van anderen binnen de gemeenschap, maar als ze niet kunnen terugbetalen, dan lopen ze een groot risico.
Veel mensen gaan noodgedwongen illegaal aan de slag omdat ze niet mogen werken. Dit zijn voor het grootste deel mannen die naar Syrië uitgezet worden als ze door de politie betrapt worden. Daardoor lopen niet alleen zij gevaar, maar ook hun vrouwen en kinderen. Die lopen meer risico als er geen man in het gezin is.
We hebben gevallen gezien waarin kinderen niet naar school konden omdat ze moesten werken om het gezin te onderhouden. Eén kind werkte bijvoorbeeld bij een schoenmaker en werd soms fysiek mishandeld door zijn baas. Dat gezin krijgt nu geld van Medair, zodat het kind kon stoppen met werken en weer naar school is gegaan.
In Libanon zijn bijna 1,2 miljoen en in Jordanië meer dan 625.000 Syrische vluchtelingen. Welke gevolgen heeft deze crisis en het enorme aantal Syrische vluchtelingen op deze landen?
De spanningen tussen de gastgemeenschappen en de vluchtelingen nemen toe. De crisis is nog lang niet voorbij en de aandacht is wereldwijd aan het afnemen.
In Jordanië is al veel armoede en werkloosheid. Door de aanwezigheid van vluchtelingen in de dorpen en steden zijn de overheidsmiddelen schaarser geworden. Sommige Jordaniërs stellen zich vijandig op tegenover de Syriërs omdat zij hun banen inpikken (hoewel dat illegaal is). Omdat veel vluchtelingen naar de stedelijke gebieden trekken, raakt de huizenmarkt overbelast en rijzen de huren uit de pan, met name aan de onderkant van de markt. Daardoor moeten vluchtelingen en kwetsbare Jordaniërs vaak ongeschikte woonomstandigheden accepteren omdat ze iets anders niet kunnen betalen.
Wat is de grootste uitdaging in het uitvoeren van de noodhulp?
Geld. Het lijkt erop dat er na vier jaar geefmoeheid optreedt, hoewel er nog steeds miljoenen mensen in nood zijn. In Jordanië hebben we ons hulpwerk moeten inkrimpen. Meer dan 83% van de Syrische vluchtelingen leven buiten de officiële vluchtelingenkampen, maar veel van de beschikbare middelen zijn bedoeld voor hulp aan vluchtelingen in de officiële kampen. Dat betekent dat veel organisaties niet de middelen hebben om iedereen die niet in deze kampen zit te bereiken.
Hoe blijven de noodhulpverleners gemotiveerd ondanks al deze ellende?
Het is zwaar. Ik denk dat het belangrijk is om de persoonlijke kant van ons werk te blijven zien. Contact blijven maken met de mensen die we helpen en je niet laten ontmoedigen door de overweldigende nood en onzekerheid van de crisis. We worden bemoedigd wanneer we erop uit gaan en vluchtelingen ontmoeten die we helpen, wanneer we hun verhalen horen over hoe de hulp werkt. Ik denk dat de wanhoop van deze families in de onzekerheid over hun toekomst ook helpt om ons werk te blijven doen. De ‘ellende’ kan onze motivatie zijn.
Medair
Tearfund Eleanor Bentall
13-03-2015
Hulpverlening
https://www.medair.org