Aleppo Codex in Israel Museum Jeruzalem nu werelderfgoed

De Unesco heeft deze week de Aleppo Codex op de lijst van Documentair Werelderfgoed geplaatst. De Aleppo Codex is het mooiste, oudste en meest volledige manuscript van de hele Hebreeuwse bijbel.

Diverse moderne Hebreeuwse bijbeluitgaven zijn gebaseerd op de tekst van de Aleppo Codex. Het manuscript is gemaakt door Salomo ben Buja‘a in 925 n.Chr. Hij behoorde tot een belangrijke schrijversfamilie in Tiberias, in het noorden van Israël. Deze familie was gespecialiseerd in het kopiëren van bijbelse manuscripten. Zoals gebruikelijk in het Hebreeuws heeft Salomo alleen de medeklinkers overgeschreven.

Bewerking

Daarna is het manuscript bewerkt door Aäron ben Asjer, een taalgeleerde uit de 10de eeuw die gespecialiseerd was in de Hebreeuwse grammatica. Hij voegde aan het manuscript de klinkertekens toe die nodig zijn voor de juiste uitspraak van de woorden. Ook voorzag Aäron ben Asjer de woorden van accenttekens die aangeven hoe de tekst in de synagoge moet worden voorgedragen. Daarna schreef hij er in de kantlijn allerlei aantekeningen bij, bijvoorbeeld over de spelling van de Hebreeuwse woorden.

Van Jeruzalem naar Caïro

Vele jaren nadat het manuscript voltooid was, is het geschonken aan een synagoge in Jeruzalem. Aan het einde van de 11de eeuw is deze Hebreeuwse bijbel uit Jeruzalem gesmokkeld (vermoedelijk door kruisvaarders) en te koop aangeboden in Egypte. De codex werd verkocht en bewaard in een synagoge in het oude deel van Caïro. Daar heeft de grote filosoof Maimonides (1138-1204) de codex geraadpleegd. Van hem weten we dat dit manuscript zo betrouwbaar werd geacht, dat men het graag gebruikte als standaardtekst bij het corrigeren van andere bijbelhandschriften.

Naar Aleppo

Aan het einde van de 14de eeuw werd de codex naar Aleppo overgebracht. Hier komt de naam Aleppo Codex vandaan. Vele geleerden kwamen naar de oude synagoge van Aleppo om het beroemde manuscript te bestuderen. Op 1 december 1947 werd de synagoge aangevallen bij anti-Joodse rellen. Het verhaal ging dat de kostbare codex bij die aanval verloren was gegaan. Later bleek dat het de Joodse gemeenschap in Aleppo gelukt was het boek op tijd in veiligheid te brengen. In 1958 kwam de codex na een geheime operatie in Jeruzalem terecht.

Niet meer compleet

Helaas bleek de Aleppo Codex toen niet meer compleet. Oorspronkelijk telde het manuscript 380 vellen perkament (aan beide zijden beschreven). Nu zijn er nog 295 vellen van over. In het Israel Museum in Jeruzalem is de Aleppo Codex permanent te zien.