Mirjam Bikker: Iedereen testen is beter dan sommigen uitsluiten

Geen onderwerp dat momenteel zoveel los maakt als 2G, de laatste weken. Waar tot voor kort nog niemand van had gehoord of associeerde met een wel héél ouderwetse internetverbinding, is de discussie over het toelaten van mensen die óf gevaccineerd zijn (eerste g) óf genezen zijn van een corona-besmetting (tweede g) nu aan de orde van de dag. En waar dat deze week tot een ontknoping leek te komen, gebeurt dat nu niet. Wat is er aan de hand?

Gisteren liet het kabinet weten om de behandeling van het 2G-wetsvoorstel (en met dat wetsvoorstel nog twee wetten over het coronatoegangsbewijs op het werk en in het onderwijs) uit te willen stellen. Naast de inhoudelijk reden dat 2G in de huidige fase van de crisis het verschil überhaupt niet maakt, ontbreekt het volgens het kabinet ook aan voldoende politiek draagvlak. De Tweede Kamer, inclusief de ChristenUnie, stemde in met het opschorten van de behandeling.

Niet voor 2G

Zoals vaker gezegd, vindt de ChristenUnie 2G – nu en ook later – geen heilzame weg. Waar het coronatoegangsbewijs zoals we dat nu kennen naast ‘gevaccineerd’ en ‘genezen’ ook ‘getest’ als optie biedt om mee te doen aan de samenleving (3G, dus), sluit 2G mensen met bezwaren tegen een vaccinatie uit, zolang zij geen besmetting hebben doorgemaakt.

Dat is een pad dat we volgens mij niet op moeten gaan. Dat heb ik de afgelopen tijd zowel vóór als áchter de schermen steeds opnieuw laten weten: wij zijn niet voor 2G en dat was – als die was doorgegaan – ook in de wetsbehandeling mijn standpunt geweest.

Als principiële argumenten misschien geen uitkomst bieden…

Ik kan daar principiële argumenten voor aandragen: dat het grondrecht van lichamelijke integriteit van mensen te zwaar wordt geraakt als er te veel drang naar vaccinatie komt; of dat het een te grote inperking van het recht op iemands vrijheid is als die zelfs na een test nog niet ergens naar binnen mag. En die principiële bezwaren heb ik ook.

Maar het punt is: die weging van grondrechten maken we in deze crisis voortdurend, maar wel ook in combinatie met een ander grondrecht, namelijk gezondheid. En die afweging is geen wiskundige formule, maar een continue worsteling, waarin ook begrippen als proportionaliteit (hoe effectief is het middel ten opzichte van de mate van inbreuk op de grondrechten) en subsidiariteit (in hoeverre zijn er alternatieven beschikbaar die minder inbreuk maken op de grondrechten) een rol spelen. Waarin we zien dat de vaccins helpen om ziekenhuisopnames te voorkomen (en het dus echt goed zou zijn als de vaccinatiegraad verder stijgt).

Daar komt nog bij dat de gezondheidssituatie in ons land steeds verandert, zodat ook die weging het ene moment anders kan uitpakken dan het andere moment. En op dit moment is die situatie nijpend genoeg om ons zorgen te maken over de zorg, het zorgpersoneel en kwetsbare mensen die afhankelijk zijn van die zorg.

Oftewel: jouw weging of mijn weging hoeft niet de weging van een ander te zijn. En dus kun je er ook moeilijk anderen (mensen of partijen) mee overtuigen. Bovendien biedt die weging geen houvast voor de lange termijn, als omstandigheden kunnen veranderen die die weging beïnvloeden.

…maar praktische redenen dezelfde kant op wijzen…

Maar zelfs dan zijn er goede praktische redenen om niet voor 2G-beleid te zijn.

Ten eerste omdat er steeds meer bekend is over de afname van de bescherming door vaccins. Ook gevaccineerden kunnen helaas (in toenemende mate) besmettelijk zijn en dus het virus verder verspreiden. De actuele Omikron-variant versterkt dat waarschijnlijk, omdat deze een hogere besmettelijkheid lijkt te hebben.

Ten tweede is het met het oog op de gezondheid van ons allemaal onverstandig om één groep uit te sluiten, hen uit het zicht te verliezen en dan maar te hopen dat zij thuis gaan zitten zonder met anderen in contact te komen (wat, vanzelfsprekend, ijdele hoop is).

Ten derde, misschien wel het belangrijkste: er is een alternatief. En daar heb ik al vaker over geschreven: zo veel mogelijk testen, iedereen, dus zowel gevaccineerde als niet-gevaccineerde mensen.

De vragen die ik daarover krijg zijn steeds ongeveer hetzelfde: kan de GGD dat wel aan? Moet je dan steeds 24 uur wachten op de uitslag voor je ergens heen kunt? En die testen kosten toch heel veel geld?

…en er een alternatief is dat kan werken

Het zijn logische vragen, voor wie ervan uitgaat dat alleen door de GGD gevalideerde PCR-testen ons bij het opsporen van besmettingen kunnen helpen. Maar het goede nieuws is: ook (veel goedkopere) antigeen sneltesten kunnen daarin een grote rol spelen. Deze kunnen ter plekke worden afgenomen, al dan niet door jezelf, al dan niet georganiseerd door bijvoorbeeld samenwerkende horeca.

Ons voorstel om zoveel mogelijk te testen houdt dus níet in dat iedereen altijd overal voor naar de GGD moet. Je kunt in het beleid slim variëren tussen PCR, antigeen bij de teststraat, antigeen bij de locatie en zelftesten, afhankelijk van wat voor die locatie proportioneel, haalbaar en effectief is. Zodat op plekken waar de risico’s groter zijn, je besmettingen voorkomt.

En dat is waar we werk van moeten maken. Nu we ons voorbereiden op een permanente aanwezigheid van corona, is maximale creativiteit nodig om te zorgen dat iedereen ook op lange termijn mee kan blijven doen in de samenleving. Zoveel mogelijk voor bijeenkomsten testen is van die strategie een belangrijk onderdeel, om besmettingen vroegtijdig op te sporen en te isoleren. De komende tijd ga ik onze voorstellen daartoe verder uitwerken.

Tot slot

Daar wil ik, tot slot, nog wel bij opmerken dat makkelijke oplossingen niet bestaan – ook ons alternatief is niet de heilige graal die aan alles een einde zal maken. En ik onderstreep nog maar eens hoe belangrijk de basismaatregelen zijn, maar dus niet het enige antwoord dat nodig is. Maar nu er al zoveel partijen in de Kamer zijn die tégen dit en tégen dat zijn, maar geen alternatieven aandragen die óók kunnen werken, voel ik die plicht wél en waak ik ervoor om te snel, te grote woorden te spreken. Dat is namelijk wel makkelijk, maar ook veel té makkelijk.