Boeren verder in het nauw door het Europese landbouwbeleid

Het Europese landbouwbeleid is in Nederland vertaald in het zogenaamd Nationaal Strategisch Plan (NSP). Belangrijke onderdelen zijn basispremies, ecoregelingen, gebiedsgerichte aanpak en investeringen, onder andere in kennis en meer samenwerking. De Nederlandse boeren moeten nóg meer bijdragen aan verduurzaming en kringlooplandbouw. Voldoen ze aan de eisen van het NSP, dan hebben ze in principe recht op steun.

Bij de behandeling van het NSP in de Kamer toonde SGP-woordvoerder Bisschop zich sceptisch over de concrete gevolgen ervan. Weliswaar krijgen boeren als ze aan alle Europese en Nederland voorwaarden voldoen steun, maar daar staat tegenover dat bestaande toeslagen worden gehalveerd en de eisen zijn aangescherpt. Een deel van het geld gaat naar natuur- en milieumaatregelen en -projecten. “Een sigaar uit eigen doos” zei Bisschop, niet meer voor iedereen en ook nog eens een halve. De SGP vreest dat veel gezinsbedrijven het nóg moeilijker gaan krijgen.

Er is sprake van een inkomensdaling van 5 tot 10 duizend euro voor bedrijven. het zijn vooral akkerbouwbedrijven en extensieve melkvee- en vleesveebedrijven die daarmee te maken krijgen. Bisschop nam het voor hen op: “Het kan niet zo zijn dat én de inkomenstoeslag halveert, én de lat daarvoor hoger gelegd wordt én akkerbouwers het nakijken hebben bij ecoregeling en tweede pijler.”

Lees hier de bijdrage van SGP-Kamerlid Roelof Bisschop.

De SGP maakt zich zorgen over de gevolgen van het strategisch plan voor de vitaliteit van gezinsbedrijven in de landbouw. Marktwerking heeft de inkomenstoeslagen helaas niet overbodig gemaakt. De voorgestelde betalingen voor maatschappelijke diensten zijn een sigaar uit eigen doos. Daarmee wordt verslechtering van het verdienmodel door halvering van de inkomenstoeslagen niet rechtgezet.

De inkomensdaling van 5.000 tot 10.000 euro, of nog meer, raakt vooral akkerbouwbedrijven en extensieve melkvee- en vleesveebedrijven. Komt de gewenste extensivering en grondgebondenheid van de melk- en vleesveehouderij hiermee niet onder druk te staan?

Akkerbouw

De akkerbouw heeft niet alleen te maken met halvering van inkomenstoeslagen, maar ook met aanscherping van de basiseisen. Terwijl de grote vraag is of er via ecoregeling of tweede pijler nog wat voor terugkomt. Herkent de minister deze gevolgen? Wat gaat zij doen om akkerbouwbedrijven mee te krijgen? Hoe wordt het doel ‘leefbaar landbouwinkomen en voedselzekerheid’ gehaald? Het kan niet zo zijn dat én de inkomenstoeslag halveert, én de lat daarvoor hoger gelegd wordt én akkerbouwers het nakijken hebben bij ecoregeling en tweede pijler. Dit tegen de achtergrond van toenemende beperkingen via gewasbeschermings- en mestbeleid. Meer doen voor minder geld, wat is het perspectief? Hoe groot is het risico dat boeren afhaken en dan ook niet meedoen aan de ecoregeling?

In een van de coalitiemoties staat dat de economische gevolgen van het strategisch plan, lees de overheveling, gevolgd moeten worden met een evaluatiemoment in 2025. Welke terugval in inkomen of aantal deelnemende boeren is niet meer acceptabel? Wordt daarbij ook gekeken naar de toenemende kosten door gewasbeschermings- en mestbeleid? Is het terugschroeven van het overhevelingspercentage denkbaar? Ik ben bang voor de houding: we stonden erbij en we keken ernaar. Hoe serieus neemt de minister de gevraagde monitoring?

De regering heeft zich verzet tegen de verzwaring van basiseisen. Extra vergroening zou inderdaad vooral gerealiseerd moeten worden via de ecoregeling. Het afhaken van boeren door verzwaarde basiseisen zou inderdaad voorkomen moeten worden.

Zwaardere eisen

Wie schetst onze verbazing dat de minister nu nationaal verder wil gaan dan Brussel vraagt?! Ik vraag de minister om ruimte te geven voor het minder uit productie nemen van bouwland bij de teelt van vanggewassen, om de uitzondering van de verplichte bufferstroken voor gebieden met veel sloten maximaal te benutten, en om ruimte te geven voor invulling van de verplichte vruchtwisseling via gewasdiversificatie. Is de minister bereid, gelet op de impact van het GLB op de akkerbouw, deze ruimte te pakken?

Eerder is een SGP-motie aangenomen om ervoor te zorgen dat in de ecoregeling voldoende opties voor akkerbouwbedrijven zitten. In het concept NSP staat een overzicht van de opties onder de ecoregeling. Ik mis voor de akkerbouw belangrijke opties op het gebied van precisielandbouw.

Precisiebemesting en precisiebespuiting bieden juist zicht op het beperken van ongewenste emissies naar het milieu!

Eenzelfde vraag geldt voor de tweede pijler. De regering lonkt naar de tweede pijler middelen om in te kunnen zetten voor het stikstofbeleid. Hoe waarborgt de minister dat de middelen vooral op het boerenerf terecht komen? Wat moet ik bijvoorbeeld verstaan onder budget voor samenwerking voor voorbereiding dan wel realisatie van integrale gebiedsontwikkeling? Hoe wordt voorkomen dat deze middelen aan de strijkstok blijven hangen? Hoe waarborgt de minister dat ook voldoende middelen naar de akkerbouw gaan?

ANLb

Er gaat jaarlijks 100 tot 120 miljoen euro naar agrarisch natuurbeheer. Het is nu gekoppeld aan aangewezen gebieden. Kunnen ook enthousiaste boeren buiten deze gebieden meegenomen worden? Deelnemende boeren hebben behoefte aan contracten die langer duren 6 of 7 jaar. Wil de minister dit meenemen in het strategisch plan?

Inkomenscomponent ecoregeling

Als we betaling voor maatschappelijke diensten via de ecoregeling en pijler 2 serieus nemen, hoort daar naast een directe kostenvergoeding een inkomenscomponent bij. Wageningen ging – afgestemd met RVO – voor de ecoregeling uit van een inkomenscomponent van 20% en voor agrarisch natuurbeheer van 15%. Neemt de minister dit over? Graag een toezegging.

Grens 60 hectare voor herverdeling

De SGP leest dat de minister bedrijven met minder dan 60 hectare extra inkomenstoeslag wil geven. Het gaat om steun voor kleine én middelgrote bedrijven. Er zijn veel boeren die een relatief klein areaal hebben en er een volwaardige baan naast hebben. Deze bedrijven trekken het gemiddelde omlaag. Moeten we juist niet ook middelgrote familiebedrijven die volledig gericht zijn op de akkerbouw steunen? Waarom ligt de grens niet bij bijvoorbeeld 100 hectare?

Boslandbouw

Wat is het perspectief voor agroforestry ofwel boslandbouw? In het strategisch plan staat dat er maximaal honderd bomen op een hectare mogen staan wil de grond subsidiabel zijn. Brussel geeft ruimte voor meer.

Waarom deze begrenzing? Hoe krijgen combi’s van bomen en akkerbouw of veehouderij een plek in de ecoregeling of pijler 2?

Farm to Fork

De Kamer heeft een SGP-motie gesteund die de regering opdraagt de Farm-to-Fork strategie kritisch te beoordelen. Heeft de minister zich in Brussel inmiddels kritisch uitgesproken over de ambities in deze strategie?

Hoe gaat zij hier de komende tijd handen en voeten aan geven?