Kabinet zegt eigenlijk: zak eerst door het ijs dan komen we je wel redden

Lees hier de bijdrage van SGP-Kamerlid Chris Stoffer aan het commissiedebat over de gasmarkt en de leveringszekerheid. Tijdens zijn bijdrage komt hij onder andere op voor gezinnen en bedrijven die te maken hebben met de torenhoge energieprijzen.

Betaalbaarheid

Wat hebben burgers en ondernemers aan de boodschap ‘er is voldoende gas’ als de energierekening explodeert Energieleveranciers waarschuwen voor enorme betalingsproblemen. De eindafrekening moet nog komen.

De winter is immers ver weg, we wachten nog op de eerste nachtvorst. Het Nibud stelt dat een derde van de Nederlandse huishoudens binnen nu en enkele maanden in geldnood komt, als een dichtklappende muizenval.

Ja, wie laks is in zijn energiegebruik, leert dat wel af. De thermostaat moet omlaag. Dat beseffen mensen heel goed. Maar energierekeningen lopen nu zo sterk op dat acuut optreden van de overheid geboden is. En dan niet alleen voor huishoudens die echt in de schulden zitten. Het kabinet zegt nu eigenlijk: zak eerst door het ijs, dan komen we je wel redden. Maar, komt het kabinet ook met steun voor gezinnen – zeg de (lagere) middeninkomens – die de hoge energierekening net op kunnen brengen, maar fors moeten bezuinigen op de zorg voor kinderen en gezond eten?

Denk aan een energietoeslag gekoppeld aan de zorgtoeslag, zoals gesuggereerd door CE Delft, of een extra verhoging van de energiebelastingteruggave, nog dit jaar. Als je daarnaast een akkoord sluit met energieleveranciers over royale betalingstermijnen en een garantiefonds, zal dat vermoedelijk een paar miljoen huishoudens wat helpen om de winter door te komen.

Tientallen gemeenten en scholen zweten peentjes over de peperdure eis om contracten met Gazprom Energy op te zeggen. Meer gemeenten en scholen zouden de dupe worden ware het niet dat er een tijdelijke ontheffing is gekomen. Maar, waarom tijdelijk? Experts stellen: energieleverancier Gazprom Energy valt inmiddels onder Duitse zeggenschap, Brussel verplicht het niet.

Stop hier dan mee. En ga in overleg met gemeenten en scholen die onevenredig de dupe zijn geworden.

De minister is positief over de leveringszekerheid van gas deze winter en noemt Nederland een koploper in gerealiseerde besparingen. Ja, maar het gaat dan niet alleen over isolatie. Het gaat vooral ook over bakkers die stoppen, tomatentelers met lege kassen, en stilgelegde fabrieken. Laat het kabinet bedrijven niet aan hun lot over? Ik verwacht uitbreiding van het borgstellingskrediet voor de tuinbouw. Komt er een overbruggingsregeling voor bakkers?

Leveringszekerheid komende winter

Of er inderdaad voldoende gas is en de gasprijs niet opnieuw explodeert, hangt af van hoogst onzekere randvoorwaarden. We moeten dus blijven werken aan echte energiebesparing, meer aanbod van alternatieve gas- en andere energiebronnen en het inperken van speculatie.

Het is in dit opzicht goed dat Brussel generieke prijsplafonds links laat liggen. Wel een paar vragen:

• Tuinders laten hun wkk op aardgas draaien, omdat ze de stroom duur kunnen verkopen. Gebruik van duurzame warmte heeft het nakijken, omdat de SDE-regeling hiervoor nog steeds niet wordt gecorrigeerd. Het betekent onnodig gebruik van honderden miljoenen kubieke meters gas. Komt de minister snel met de gevraagde correctie?

• Hoe ziet het kabinet de gaswinning in Groningen in het licht van de ontwrichtende gevolgen die een strenge winter kan hebben?

• Hoe voorkomen we open winkeldeuren en loeiende terrasverwarmers?

• Door de gasproblemen staat ook de elektriciteitsmarkt onder hoogspanning. Wat gebeurt er als we komende winter een periode hebben met vrieskou en weinig wind, waardoor er veel gas nodig is én Duitsland, België en het Verenigd Koninkrijk stroom uit Nederland nodig zullen hebben?

• Oefenen het kabinet en andere lidstaten druk op Duitsland en België uit om hun kerncentrales niet uit te schakelen?

• De Europese Commissie wil verder besparing op elektriciteitsgebruik. Goed als bedrijven als Tata Steel op piekuren hun productie tijdelijk terugschroeven. Maar, hoe wordt ervoor gezorgd dat de elektrificatie die juist nodig is om te verduurzamen níet afgeremd wordt?

Leveringszekerheid volgend jaar

En, hoe ziet het kabinet de leveringszekerheid voor de periode vanaf komend voorjaar? De gasopslagen zitten nu vol dankzij Russisch gas. Maar voor het volgende seizoen hoeven we daar niet op te rekenen. Oftewel, alle hens aan dek. Afvalenergiecentrales draaien op de helft van hun capaciteit, mede vanwege de importheffing voor buitenlands afval. Doe hier wat aan. Zet in op biogasproductie bij veehouderijbedrijven, geothermie, enzovoorts.

Zijn tenders voor het afschakelen van installaties bijvoorbeeld in combinatie met verduurzamingsmaatregelen sowieso geen goed idee? Kan de minister voor de begrotingsbehandeling met een plan van aanpak komen? We hebben geen tijd te verliezen.