Bijdrage Stoffer aan het debat over het electriciteitsnet

Het is januari 2050. Bewolkt en ijskoud. Na een windstille week zijn waterstofopslagen leeg. Nederland wordt wakker.

Warmtepompen draaien overuren. Fabrieken starten op. Nederland leunt op 70 GigaWatt windparken op de Noordzee, niet wetend dat enkele Russische onderzeeërs ondertussen de kabels naar de kust saboteren. TenneT-medewerkers staan verbijsterd naar hun scherm te kijken. In een uur tijd gaat de Nederlandse stroomvoorziening plat.

Surrealistisch? Ja, maar ook nee. We hangen steeds meer aan het stopcontact, terwijl de grote fluctuaties, de decentralisatie van productie en IT-afhankelijkheid het systeem kwetsbaarder maken. TNO waarschuwt: netplannen sturen op snelheid en kosten, maar er is nauwelijks oog voor risico’s en kwetsbaarheden. Hoe pakt de minister dit op?

Om op de giga-ambities voor wind op zee terug te komen. Willen we deze ‘industrialisatie’ van de Noordzee? Wat betekent dat voor zeestromingen en ecologie en voor de visserij? Maken we onszelf niet kwetsbaar? De SGP pleit voor verbreding van de energiemix. Zet in op een kilometerslange dam met een getijdencentrale. Witteveen+Bos rapporteert positief over de inpassing van kerncentrales. De eerste demonstratiecentrale met thorium gaat van start. Meer betrouwbare energiebronnen. Kortom, kijk verder dan alleen windparken, en kijk uit voor industrialisatie van de Noordzee.

Aanpak knelpunten

De SGP vindt het belangrijk om terug te redeneren vanuit de toekomstige energievoorziening, die ook betrouwbaar, betaalbaar en goed ingepast moet zijn. Eventuele extra kosten nu zijn een investering in de toekomst.

Richting 2030 zal de elektriciteitsvraag zeker anderhalf keer groter zijn dan nu. En dan nu al zoveel knelpunten in de netcapaciteit dat woningbouwprojecten en elektrificatieprojecten van fabrieken vertragen.

Graag wil ik de minister een paar punten voorleggen.

Netbeheerders pleiten voor onder meer flexibilisering van de industriële stroomvraag, het verplichten van flexibele contracten bij SDE-aanvragen, inzet op direct gebruik van opgewekte stroom, en energieplanologie.

Energieopslag en flexibiliteitsmiddelen verdienen stimulans om volle netten te ontlasten. Dus geen hoge nettarieven. Congestiemanagement is cruciaal, maar wordt nog weinig toegepast. Waarom? Verder pleit ik voor betere vergoedingen voor grondeigenaren die kabels door hun land heen krijgen en landelijke afspraken hierover om de aanleg te versnellen. Zonder dergelijke maatregelen gaan we het niet redden. Gaat de minister daarbij niet wachten op het Nationaal Programma Energiesysteem ?

De minister wil een richtlijn voor prioritering van uitbreidingsinvesteringen. Voor aansluitingsaanvragen houdt hij de boot af: alleen prioritering op technische of economische gronden. Maar, is het wenselijk als een bakkerij voor aansluiting van elektrische bakovens moet wachten op de aanleg van kabels voor stroomvretende bitcoin-computers?

Hoe worden netbeheerders in staat gesteld proactief te investeren? ACM waarschuwt nu al voor onder-investering vanwege tekort aan personeel en materialen , terwijl de aangescherpte CO2-doelen nog niet eens zijn ingecalculeerd in de investeringsplannen. Wat betekent dat voor de coalitiedoelen?

De opmars van de elektrische auto zal in 3.000 van de 14.000 buurten voor netcongestie gaan zorgen, aldus ElaadNL. Slim laden en ruimtelijke spreiding van laadpalen is nodig. Hoe gaat het kabinet dit faciliteren? TNO adviseert om rekening te houden met alle andere veranderingen in elektriciteitsvraag en –aanbod: meer regie op het geheel is nodig. Er zijn immers tegengestelde belangen.

Dit geldt volgens mij breder, dus voor het hele energiesysteem. Wie doorziet het geheel en adviseert daar proactief over? Ik mis zo’n energieautoriteit.

Er is een SGP-motie aangenomen om systeemkosten mee te wegen in de SDE-ranking. De netimpact van een zonnepark in de middle of nowhere is veel groter dan zonnepanelen op een bedrijfshal. Hoe pakt de minister dit op?

Zonnebrief

De SGP heeft wat vragen bij de zonnebrief.

• Er komen allerlei verplichtingen voor zonnepanelen op gebouwen. Maar, wordt de inpassing in het al overspannen elektriciteitsnet meegewogen.

• Nieuwe zon op dak-projecten komen lastig van de grond. De SDE gaat uit van kostenbesparingen, maar de kosten voor grondstoffen, inpassing en verzekeringen nemen toe. Hoe wil de minister onnodige stagnatie voorkomen?

• Neemt de minister een verbod op zonnepanelen op goede landbouwgronden mee in de instructieregel voor toepassing van de zonneladder?

• Hoe pakt de minister het pleidooi van de Topsector Energie voor meer inzet op zonnewarmte op? Figuurlijk onderbelicht, maar beter inpasbaar in het energiesysteem.

• Correctie SDE-referentie duurzame warmte

• Om bij warmte te blijven: Komt de minister snel met de door de Kamer gevraagde correctie van de gasprijs als huidige SDE-referentie voor duurzame warmte? Tuinders met duurzame warmte hebben het nakijken op vele collega’s met gasgestookte wkk’s die de stroom duur kunnen verkopen.

Afstandsnormen windmolens

De SGP pleit voor strengere geluidsregels voor windturbines. Laten we die combineren met afstandsnormen, zoals ook in andere Europese landen het geval is. Graag actie en snel duidelijkheid.