Column – Tien plagen razen over het land. Het zijn slagen in het gezicht van de goden van Egypte. Bij de een na laatste plaag krijgt de zonnegod ervan langs. Drie dagen lang is het donker. Maar Farao ‘houdt zich sterk’ tegenover de God van Israël.
Een aantal keer probeert Farao het met Mozes en Aäron op een akkoordje te gooien. Ga…, maar zonder jullie kinderen. Je kunt gaan…, maar zonder je vee. Mozes houdt voet bij stuk. Het hele volk moet mee. Mannen, vrouwen, kinderen én vee. Maar het antwoord van Farao blijft: ‘nee’.
Tenslotte volgt de nekslag. Er zal een doodsengel voorbijtrekken. Alle eerstgeborenen onder mens en dier zullen sterven. En Isräel is niet bij voorbaat gevrijwaard. Alleen als het bloed van een eenjarig mannelijk lam op de deurposten en bovendorpel van hun huis is aangebracht.
Het is middernacht. De beklemming is tastbaar. Overal is er gehuil en gekerm te horen. Behalve daar waar het bloed van de lammeren de huizen beschermt … Achter die deuren eten ze met elkaar het ‘avondmaal van het lam’. En ze staan klaar… om uiteindelijk te vertrekken…
Afgelopen dinsdag was op een bekend Nederlands nieuwsmedium te lezen dat ‘het negentig seconden voor middernacht is’. Een groep internationale wetenschappers en politici had een symbolische doemdagklok 10 seconden dichter naar middernacht gezet. ‘Middernacht’ staat op deze symbolische klok voor het einde van de mensheid. De klok werd in 1947 door de universiteit van Chicago bedacht en wordt bijgehouden door de non-profitorganisatie Bulletin of Atomic Scientists in Chicago. Als voornaamste reden voor het verzetten van de klok wordt de oorlog in Oekraïne genoemd, die het machtsevenwicht in Europa onder druk heeft gezet.
Klimaatactivisten onderstreepten de afgelopen tijd die gedachte ook op allerlei fronten. In de afgelopen week werd in Nederland een aantal leden van de actiegroep Extinction Rebellion opgepakt. Volgens het OM riepen ze op om op zaterdag te demonstreren op de A12, die dwars door Den Haag loopt. Maar in de Tweede Kamer kwam er veel commotie over. Vooral vertegenwoordigers van de linkse partijen vonden dat er tegen deze groep harder wordt opgetreden dan tegen boeren. Ongelijke behandeling dus.
Maar als er een groep ‘ongelijk behandeld’ is, dan is wel duidelijk wie dat zijn. Vrijdag 27 januari was het weer Holocaust Memorial Day. In 2005 werd de bevrijdingsdatum van Auschwitz op 27 januari 1945 tot herdenkingsdag uitgeroepen. Sjoa-overlevende Jacques Grishaver reisde af naar New York voor een vijf minuten durende toespraak. Zijn omgeving had erop aangedrongen dat ie zou gaan, als bekroning op zijn werk. De 80-jarige Grishaver moest heel wat vooroordelen en (antisemitische) tegenstand overwinnen om in september 2021 het Nationaal Holocaust Namenmonument in Amsterdam gerealiseerd te krijgen. Het door de Pools-Joodse architect Daniel Libeskind belangeloos ontworpen monument benoemt elk individueel slachtoffer met naam en toenaam. 102.000 namen.
De arm van de God van Israël is uiteindelijk sterker dan welke macht ook. De negen plagen waren misschien wel nodig om Israël en Egypte voor te bereiden op die ene finale confrontatie die alle verhoudingen voorgoed zouden veranderen. In plaats van ‘nee!’, zei Farao nu: ‘ja!’. En geleid ‘door een sterke arm’ trekt het volk in grote haast weg. Naam voor naam.
Later vond er opnieuw een ‘uittocht’ plaats. De ‘Zoon van Israël’ ging dwars door lijden en dood. Als een paaslam legde hij zijn leven af. Weer werd de sterke arm van de Eeuwige zichtbaar. Voor Israël en ook voor de volken. Zo klinkt het finale woord van bevrijding.
… in de wetenschap dat u niet met vergankelijke dingen, zilver of goud, vrijgekocht bent van uw zinloze levenswandel, die u door de vaderen overgeleverd is, maar met het kostbaar bloed van de Messias, als van een smetteloos en onbevlekt Lam. (1 Petrus 1:18-19)
Sybe de Vos
Het gedeelte dat deze week in de synagoge wordt gelezen is ‘Bo’ (Kom) en beslaat Exodus 10:1-13:16. Tekst & illustratie © Sybe de Vos | 28 januari 2023.