‘Een stap in de goede richting’, zo omschrijft online jongerenwerker Ljuba de oproep van artsen aan de politiek om smartphonegebruik onder tieners aan banden te leggen. ‘Een noodkreet’, vult jongerenwerker Jettie hem aan. “Youth for Christ onderschrijft dit belangrijke signaal van artsen aan de regering: smartphones zijn niet goed voor onze jongeren! Laten we samen een maatschappelijk gesprek voeren en normen ontwikkelen voor het gebruik van smartphones onder jonge kinderen en pubers.”
Een oproep van 1400 artsen, wetenschappers en deskundigen aan de Nederlandse regering doet deze week veel stof opwaaien. Ze maken zich zorgen over kinderen die op steeds jongere leeftijd een smartphone van hun ouders krijgen. Omdat dat volgens hen veel negatieve gevolgen heeft voor hun fysieke en mentale gezondheid, roepen ze de politiek op om met leeftijdsregels te komen: geen smartphone onder de 14 jaar en een verbod op social media onder de 16 jaar.
Compleet vastgezogen
“Dit is een noodkreet”, zegt jongerenwerker en teamleider Jettie uit Lelystad. “Het is een belangrijk signaal van artsen, dat wij onderschrijven: smartphones zijn niet goed voor onze jongeren! In ons jongerenwerk zien wij dat jongeren compleet vastgezogen zitten aan hun smartphone en dat creativiteit, inventiviteit en sociaal gedrag daardoor beperkt worden. Jongeren kunnen zich vaak niet meer vermaken zonder internet en hebben een hele korte spanningsboog. Het grootste gedeelte is ronduit verslaafd aan hun telefoon.”
“De online wereld is keihard”, vervolgt ze. “De meeste social media zijn een giftige omgeving waarin jongens en meiden zichzelf vergelijken met anderen die knapper, socialer, slimmer en gezonder lijken dan zij. Het zou geweldig zijn als jongeren zonder dit alles opgroeien. Dus laten we samen een maatschappelijk gesprek voeren en normen ontwikkelen voor het gebruik van smartphones onder jonge kinderen en pubers.”
“Social media stelen letterlijk tijd van je leven. Voor het puberende brein is dat een heel ongelijke strijd” – Ljuba, online jongerenwerker Youth for Christ
Veilige setting
Online jongerenwerker Ljuba weet alles van die keiharde wereld. Op de online platformen Twitch en Discord bereikt hij namens Youth for Christ jongeren die vaak achter een scherm te vinden zijn. In een veilige setting kunnen zij met elkaar chatten en gamen. Zo brengt Ljuba licht op plekken die heel donker kunnen zijn. “Gemiddeld brengen jongeren vijf en een half uur per dag achter een scherm door. Voor veel jongeren die ik in mijn werk tegenkom, is dat getal één grote grap. Er worden gemakkelijk volle werkdagen gedraaid in de online leefwereld! WhatApp is fijn voor kinderen die hun livelocatie willen delen. Voor kinderen die op school gepest worden, is het fijn dat er op Discord via Youth Online een community te vinden is waar ze geaccepteerd worden. En op internet zijn veel informatieve filmpjes te vinden, waar jongeren echt wat aan hebben. Maar als je als 12-jarige naar de middelbare school gaat, gaat er een wereld voor je open. Moeten wij onze jongeren dan blootstellen aan nóg een wereld?”
Offline sociaal contact
Ook Jettie ziet dat internet en smartphones ook positieve kanten hebben. “Het is superhandig om een appgroep te hebben, snel af te kunnen spreken en je vrienden te kunnen zien die aan de andere kant van het land wonen”, zegt ze. “Jongeren onderhouden makkelijk contact en krijgen op een toegankelijke manier veel informatie. Daarbij denk ik ook aan jongeren die op TikTok filmpjes over Jezus zien en daardoor geïnteresseerd raken in het geloof. Tegelijkertijd weten
jongeren heel goed dat ze niet zonder offline sociaal contact kunnen. Ze blijven genieten van het ontmoeten van elkaar, samen dingen ondernemen, sporten en spelletjes doen. Als jongerenwerkers proberen we dat ook te stimuleren. En de online wereld is nu eenmaal realiteit, we kunnen niet meer terug naar vroeger.”
Gewoon kletsen
Voor de 12-jarige nichtjes Linde en Tamara is internet niet meer weg te denken. Ze gamen samen online en bellen ondertussen via WhatsApp om te kunnen kletsen. Ze zitten allebei in de brugklas, de één op een school waar smartphones (nog) zijn toegestaan en de ander op een smartphonevrije school. “Ik vind het geen probleem om mijn telefoon op te moeten bergen zodra ik school binnenstap”, vertelt Tamara. “In tussenuren kletsen we gewoon met elkaar. Heel soms gaan we naar buiten of naar het winkelcentrum, en dan gebruiken we onze telefoon om foto’s te maken. Op school wil ik ook weleens leuke foto’s maken, dan vind ik het wel jammer dat we niet op onze telefoon mogen, maar over het algemeen mis ik mijn telefoon niet.”
“Hoe kunnen we nou met elkaar kletsen zonder telefoon?” – Tamara (12)
Eindeloos scrollen
Linde vindt het onzin om de regels op scholen aan te passen. “In de pauze moet je gewoon kunnen doen wat je wilt”, zegt ze. “En dat kan ook, want wij mogen in de pauzeruimte onze telefoon gebruiken. Prima geregeld.” Linde geeft toe dat haar schermtijd heel hoog is. “Ik snap wel dat de overheid er misschien wat aan moet doen, want veel mensen zijn verslaafd aan hun telefoon. Maar niet alle social media zijn erg. Op YouTube en TikTok kun je zó lang op scrollen, dat is misschien niet zo goed. Maar met bijvoorbeeld Pinterest is niets mis.”
WhatsApp, daar kunnen de meiden echt niet zonder. “Wij zijn 12 en zouden met de nieuwe regels dus geen smartphone mogen”, constateert Linde. “Dat zou ik helemaal niet erg vinden, maar ik wil wel graag contact hebben met anderen. Tamara woont niet bij mij in de buurt, dus we hebben onze smartphones nodig om elkaar te zien.” Tamara: “Ja, hoe kunnen we nou met elkaar kletsen als we geen telefoon zouden hebben?”
Voor- en nadelen
De jongeren die regelmatig te vinden zijn in de jongerencentra van Youth for Christ zien zowel voor- als nadelen in een smartphoneverbod op school of een leeftijdsrestrictie op social media. Een rondgang leverde wisselende reacties op: veel jongeren geven aan dat ze hun smartphone nodig hebben om contact te kunnen hebben met hun ouders en vrienden. Bereikbaar zijn is een must, vinden zij. Maar dat smartphones en social media een hoge verslavingsfactor hebben, beamen ze allemaal. Zonder telefoon kunnen ze zich beter concentreren op school en zich meer bezighouden met hun échte leven. Toch is het al te laat om de regels aan te passen, zeggen een hoop jongeren. “Goed idee, maar niet voor de huidige generatie”, vindt een jongere. “Als je niet opgroeit met een smartphone, dan is er helemaal geen probleem”, zegt een ander. En weer een andere jongere merkt op: “Kinderen moeten weer buiten gaan spelen. Ze zijn gewoon verpest door hun smartphone, later kunnen ze niets zelfstandig doen.”
Bovendien vinden veel jongeren dat dit geen besluit van de politiek moet zijn, maar van de opvoeders.
“De online wereld is keihard” – Jettie, jongerenwerker Youth for Christ
Bron van verslaving
Ook de 15-jarige Matthias vindt dat de regering zich niet moet bemoeien met het smartphonegebruik van kinderen en jongeren. “Ik snap best dat smartphones en social media een bron kunnen zijn van verslaving, angst, depressie en eenzaamheid, maar dan moeten apps worden aangepast. Er kan bijvoorbeeld een tijdslimiet op en apps kunnen minder aantrekkelijk worden gemaakt, zodat kinderen minder geneigd zijn om urenlang achter een scherm te zitten. Ik denk ook dat ouders beter moeten worden voorgelicht over de gevaren van social media, zodat zij kunnen bepalen hoe hun kinderen daarmee om kunnen gaan. Ik denk niet dat dat via de overheid moet gebeuren.”
Ongelijke strijd
Terug naar Ljuba, die bij zijn doelgroep elke dag de negatieve gevolgen van social media en veel smartphonegebruik ziet. “Natuurlijk kan ik voordelen van de online wereld benoemen. Maar ik zie vooral een groot gevaar: verslaving. Vooral platformen die alleen maar zenden, zenden, zenden, zijn in mijn ogen gevaarlijk voor de ontwikkeling van de jongeren. Het doel van deze platformen is om zo lang mogelijk je aandacht vast te houden. Ze stelen letterlijk tijd van je leven. Voor het puberende brein is dat een heel ongelijke strijd. Dus fijn, al die voordelen, en het willen aanpassen van de regels is zeker een stap in de goede richting, maar als online jongerenwerker zeg ik toch echt: mag het touwtje door de brievenbus weer terug?”
Bronnen: NOS, Smartphonevrij Opgroeien, Nederlands JeugdInstituut
Auteur: Eline Baan
Web: www.yfc.nl
Foto: Youth For Christ
