De vluchtelingencrisis na de Vietnamoorlog leidde in 1973 tot de start van ZOA

ZOA is een Nederlandse christelijke hulporganisatie die is ontstaan in 1973, oorspronkelijk onder de naam “Zending en Ontwikkelingshulp Azië” (ZOA). De organisatie werd opgericht naar aanleiding van de humanitaire rampen en vluchtelingencrises in Zuidoost-Azië, met name als gevolg van de Vietnamoorlog.

ZOA werd in 1973 opgericht door een groep christenen in Nederland die geraakt waren door de beelden van vluchtelingen uit Vietnam, Cambodja en Laos. Ze wilden iets doen voor deze mensen die door oorlog en geweld ontheemd waren geraakt. In eerste instantie richtte ZOA zich op het bieden van hulp aan vluchtelingen in Azië. Later is de organisatie wereldwijd actief geworden, ook in Afrika en het Midden-Oosten.

Naamverandering

Hoewel de naam oorspronkelijk verwijst naar “Azië”, is ZOA inmiddels actief in meerdere werelddelen. De organisatie gebruikt tegenwoordig alleen nog de afkorting “ZOA” als naam, zonder de oorspronkelijke betekenis.
ZOA biedt hulp aan mensen die zijn getroffen door een conflict of natuurramp. Ze richten zich op noodhulp (zoals voedsel, water en onderdak) én op wederopbouw, zoals onderwijs, werkgelegenheid en herstel van gemeenschappen.

ZOA is actief in diverse sectoren

Noodhulp (voedsel, water, onderdak, hygiëne, trauma‑opvang)
Onderdak (van tent tot overgangswoning en ‘building back better’)
Water, sanitatie & hygiëne (WASH)
Voedselzekerheid
Onderwijs & psychosociale zorg
Vredesopbouw & wederopbouw

Burkina Faso

ZOA werkt samen met lokale partners (zoals CREDO en Woord & Daad) om voedsel, drinkwater, hygiëne en inkomen te bieden. Alleen al in dit land hebben ongeveer 1 op 4 mensen hulp nodig, met acute ondervoeding bij kinderen onder 5. Ook worden geiten en vaardigheden verspreid om gezinnen toekomstkrachtig te maken

Syrië

Na de aardbeving in 2023 richten ze zich op WASH‑voorzieningen in Aleppo: 10 opvanglocaties, 36 scholen en pre‑fab units met toiletten en douches. Hierdoor kregen zo’n 4.000 ontheemde gezinnen en 6.587 leerlingen betere toegang tot hygiëne

Oekraïne

ZOA ondersteunt zowel binnen het land als in de omliggende landen met onderdak, voedsel, dekens, bedden en psychosociale hulp

Zuid‑Soedan, Sudan, Congo & Burundi

Ze zijn actief bij hongersnood en binnenlandse vluchtelingen, en verlenen noodhulp op het gebied van voedsel, water en onderdak

Over de organisatie:

Werknemers: Ongeveer 900 medewerkers wereldwijd
Financiering: In 2024 behaalde ZOA een recordopbrengst van ruim €100 miljoen. Van iedere geïnde €1 werd 94,8 cent direct besteed aan hulp en wederopbouw; slechts 5 cent ging naar administratie en fondsenwerving
Kwaliteit: ZOA werd in maart 2024 opnieuw gecertificeerd volgens de Core Humanitarian Standard (CHS), als eerste Nederlandse hulporganisatie. Ze leggen extra nadruk op participatie van hulpontvangers en lokale partners.

Pepernoten-actie stopte in 2020

De ZOA‑pepernotenactie (oftewel kruidnotenactie) was een jaarlijks terugkerend initiatief in de aanloop naar Sinterklaas. Hierbij verkopen bakkerijen of vrijwilligers zakken kruidnoten waarvan een deel van de opbrengst direct naar ZOA-projecten gaat. Er werden speciaal verpakte zakken kruidnoten verkocht (bijvoorbeeld 450 g voor € 2,50 of chocoladekruidnoten voor € 3,50). Van elke zak ging meestal € 1 naar ZOA om mensen te helpen die getroffen zijn door oorlog of ramp. De kruidnotenactie was een mooie manier om tijdens Sinterklaas te genieten én iets goeds te doen.

ZOA is gestopt met de traditionele kruidnotenactie, maar niet omdat het geen succes was – eerder vanwege de coronapandemie in 2020. De actie draaide namelijk voor een groot deel om scholieren die met zakjes pepernoten langs de deuren gingen, en dat was tijdens de coronacrisis niet toegestaan. ZOA vond het “onverantwoord om basisschoolleerlingen langs de deuren te laten gaan”

In plaats van de actie volledig te schrappen, koos ZOA ervoor om de opzet aan te passen. In 2020 schakelde ZOA over op een creatief alternatief dat kinderen alsnog betrok: ‘Raad het recept’: Scholen ontvingen een digitale gastles over hulpverlening. Kinderen mochten daarna online puzzelen om het geheime kruidnotenrecept te raden. Bij een donatie kregen mensen een receptenboekje met het ‘ZOA-recept’ om zelf thuis te bakken

De fysieke zakjes met perpernoten zijn na 2020 dus niet meer teruggekeerd in deze vorm. ZOA koos voor een combinatie van digitale educatie en thuisbak-actie, die veilig en passend was in pandemietijd.