André Flach over de hersteloperatie voor Groningen: Het vertrouwen is kwetsbaar

De Tweede Kamer debatteerde op donderdag 11 december over het staken van de onderhandelingen met NAM-aandeelhouders Shell en ExxonMobil over de kosten van de Groningse hersteloperatie en over de aardbeving in Groningen. Kamerlid André Flach sprak namens de SGP. Zijn inbreng tijdens het debat is hieronder te lezen.

“Laat uw ja ja zijn, en uw nee nee.” Deze actuele Bijbelse notie houdt ons ons iets wezenlijks voor over betrouwbaarheid en verantwoordelijkheid. Want juist aan die woorden uit Mattheüs 5, betrouwbaarheid en verantwoordelijkheid, hebben Groningers na jaren van schade, onzekerheid en wisselende beloften zo’n groot gebrek ervaren. De recente aardbeving bij Zeerijp, met een kracht van 3,4 één van de zwaarste in Groningen in jaren, maakte opnieuw duidelijk hoe actueel en ingrijpend dit dossier is. Voor inwoners was het niet slechts een rapportcijfer, maar een schokkende ervaring. Huizen trilden, scheuren werden zichtbaarder en gevoelens van onveiligheid staken opnieuw de kop op. Groningen is geen afgesloten hoofdstuk, maar een voortdurende verantwoordelijkheid. Elke trilling onderstreept hoe belangrijk het is dat de hersteloperatie betrouwbaar, snel en efficiënt blijft functioneren.

Hersteloperatie

De SGP benadrukt benadrukken dat de hersteloperatie voor Groningen onder geen beding vertraging mag oplopen. Niet door juridische procedures, niet door bestuurlijke onduidelijkheid en niet door interne organisatorische problemen. Voor getroffen bewoners telt maar één ding: dat schade wordt hersteld, woningen worden versterkt en perspectief wordt geboden. De staatssecretaris heeft aangegeven dat schadeafhandeling en versterking doorgaan, los van lopende juridische trajecten. Dat is noodzakelijk, maar na de recente beving is het vertrouwen zo kwetsbaar dat bewoners behoefte hebben aan meer dan woorden alleen. Zij willen zekerheid dat besluiten blijven staan en dat tempo wordt gehouden, juist als de druk toeneemt. Daarom heb ik de volgende vragen aan de staatssecretaris.

Recente aardbeving

Wat betekent de recente aardbeving concreet voor de afhandeling van lopende én afgeronde herstel- en versterkingsprojecten, en kan hij garanderen dat eerder genomen besluiten niet opnieuw ter discussie worden gesteld of vertraging oplopen?
Hoe wordt voorkomen dat bewoners vastlopen door een toestroom van nieuwe schademeldingen, extra beoordelingen en capaciteitsproblemen bij uitvoerende organisaties?

Herstelkosten

Al langere tijd bereiken ons signalen over hoge overheadkosten, complexe uitvoeringsstructuren en een veelheid aan betrokken organisaties bij de hersteloperatie. Elke euro die blijft hangen in bestuurlijke drukte of arbitragezaken, kan maar één keer worden uitgegeven en komt niet terecht bij het daadwerkelijke herstel van woningen. De SGP vindt dat hier scherpere keuzes nodig zijn. Bewoners verwachten geen perfect systeem, maar wel een doelmatige aanpak waarbij het geld zo veel mogelijk terechtkomt waar het hoort: bij mensen thuis.

Welke concrete stappen zet de staatssecretaris om overhead- en uitvoeringskosten binnen de hersteloperatie terug te dringen en kijkt hij daarbij kritisch naar de overlap en versnippering tussen verschillende instanties?
Kan hij inzicht geven in de verhouding tussen directe uitgaven aan schadeherstel en versterking enerzijds en uitvoerings- en organisatiekosten anderzijds en hierbij ook de arbitragekosten meenemen?

Onttrekken aan afspraken

Zekerheid voor Groningers betekent ook financiële rechtvaardigheid. Partijen die decennialang hebben geprofiteerd van de gaswinning dragen verantwoordelijkheid voor de gevolgen daarvan. Over die verantwoordelijkheid zijn duidelijke afspraken in het Akkoord op Hoofdlijnen gemaakt. Bedrijven die decennialang verdiend hebben aan de gaswinning mogen zich niet aan deze afspraken onttrekken. Wat de SGP betreft zet de Staat alles op alles om die kosten te verhalen en die belofte waar te maken. Tegelijk mag onzekerheid over kostenverdeling nooit leiden tot vertraging voor bewoners. De Staat moet leveren richting Groningen, én pal blijven staan voor gemaakte afspraken met de partners in het Gasgebouw.

Kan de minister bevestigen dat alle gemaakte afspraken over de financiering van schadeherstel en versterking onverminderd van kracht zijn?
Welke financiële risico’s loopt de Staat op dit moment door de lopende zaken, in het bijzonder de buitenlandse arbitrage, en procedures met NAM, Shell en ExxonMobil?
Wat betekent dit concreet voor de beschikbare middelen voor schadeherstel en versterking?
Welke concrete waarborgen heeft de Staat om te voorkomen dat kosten uiteindelijk bij de belastingbetaler terechtkomen zoals ook nu gebeurt bij het afkopen van de NAM bij Ternaard?

Kwetsbaar vertrouwen

De recente aardbeving en het vastlopen van de onderhandelingen over schadeherstel herinnert ons eraan hoe kwetsbaar het vertrouwen is. Groningers verkeren opnieuw in onzekerheid en zien opnieuw een overheid die naar buiten toe belooft, maar intern geen grip lijkt te hebben.Voor de SGP staat voorop dat bewoners niet de prijs mogen betalen voor complexiteit, traagheid of bestuurlijke drukte. Laat dit debat bijdragen aan zekerheid. Niet door het doen nieuwe beloften, maar door het nakomen van bestaande afspraken.