Niet zo slecht gesteld met het politiek vertrouwen in Nederland

Veel mensen beweren dat het vertrouwen in de politiek de afgelopen honderd jaar fors is gedaald. Die voorstelling berust op een menselijk bedenksel, stelt Meindert Fennema, emeritus hoogleraar politieke theorie (Universiteit van Amsterdam).

Pas na de Fortuynrevolte in 2002 is het politiek vertrouwen enigszins gedaald. In de periode 1960-2002 is het vertrouwen juist enorm toegenomen. ‘Wij hebben ideeën over het heden en de neiging om het verleden daarop aan te passen. Omdat er in het verleden nog geen Maurice de Hond bestond, kun je in vrijheid speculeren over wat mensen toen vonden.’

In het vandaag verschenen zomernummer van Zicht, het studieblad van het Wetenschappelijk Instituut voor de SGP, plaatst Fennema kritische kanttekeningen bij een aantal dominante publieke opvattingen. Mensen zouden er naar zijn mening goed aan doen hun (voor)oordelen te toetsen aan wetenschappelijk onderzoek. Zo slecht is het nu ook weer niet gesteld met het politiek vertrouwen. Afgaande op de cijfers scoort Nederland internationaal nog altijd hoog. Deze nuance wordt gedeeld door vertegenwoordigers van verschillende wetenschappelijke instituten, die in dit nummer hun visie op het ‘vertrouwensvraagstuk’ geven. Wel onderstrepen zij dat politici niet achterover kunnen leunen.

Oorzaken

Diverse ontwikkelingen blijken van invloed op de mate van politiek vertrouwen. De Europese integratie heeft het vertrouwen in dit opzicht geen goed gedaan. PvdA’er René Cuperus meent dat voor de ‘zwaar gebrekkige introductie van de euro’ een hoge prijs wordt betaald. ‘Mensen hebben het gevoel dat de politiek wel banken redt, maar gewone mensen en de jonge generaties voor de kosten van de crisis laat opdraaien.’ Ook Patrick van Schie (VVD) legt de vinger bij de zere plek als hij wijst op het referendum over de Europese grondwet (2005). ‘Dat politici een paar jaar later een nagenoeg gelijke tekst aanvaardden zonder die aan de bevolking voor te leggen, heeft burgers begrijpelijkerwijze het gevoel gegeven dat ze gepiepeld worden.’

Antwoord

Op D66 na zeggen de politieke denktanks geen politieke systeemwijzigingen nodig te hebben om het vertrouwen van de burger terug te winnen. In een tijd waar ‘vaste morele kaders en hechte oriëntatiepunten’ ontbreken, moeten mensen hun wezenlijke roeping op aarde weer leren verstaan, benadrukt Jan Schippers (SGP). Volgens Fraanje (CDA) gaat achter het vertrouwensvraagstuk een tweedeling tussen hoog en laag opgeleiden schuil. Hij refereert daarbij aan het fenomeen ‘diplomademocratie’, waarin hoger opgeleiden beter aan hun trekken komen dan lageropgeleiden. Het tegengaan van maatschappelijke fragmentatie beschouwt Fraanje daarom als het één van de meest actuele politieke vraagstukken van onze tijd.

Zicht

Geïnteresseerd? Neem nu een Zicht-abonnement of vraag vrijblijvend een proefnummer aan via de webshop op www.wi.sgp.nl of telefonisch via tel. nr. 010 7200 785.