Jaap van Dorp: Sleutelpositie Qumranteksten tussen OT en NT

Vijfenzestig jaar geleden werden de eerste boekrollen van Qumran ontdekt. Het onderzoek dat sindsdien gedaan is naar de Dode Zeerollen heeft spectaculaire informatie opgeleverd, die onze kijk op de Bijbel voorgoed veranderde. Onderzoeker Jaap van Dorp gaf hierover een workshop tijdens de jubileumviering van het NBG in De Fabrique in Utrecht op zaterdag 28 juni.

Nog vragen

De rollen geven een uniek inzicht in de tekst van het Oude Testament. Ze laten zien dat die tekst in de eeuwen voor het begin van onze jaartelling nog een grote variatie vertoonde. Ook bieden de rollen toegang tot een denkwereld die grote overeenkomsten vertoont met de denkwereld van de vroege christenen. Daarmee neemt Qumran een sleutelpositie in tussen het Oude en het Nieuwe Testament. Toch blijven er ook na jaren van onderzoek vragen over. Van wie waren de boekrollen? Wat is de relatie tussen de rollen en de nederzetting van Qumran? Bestond in de tijd van Qumran het Oude Testament al, of nog niet? En wat betekenen de rollen en hun uiteenlopende teksten voor de huidige bijbeluitgaven en vertalingen?

Van Dorp benadrukt dat je niet automatisch kunt uitgaan van de betrouwbaarheid van de Qumran-teksten: ‘Het is altijd afwegen en tekst met tekst vergelijken. Het is niet zo dat een bepaalde tekst automatisch overgenomen moet worden. Zorgvuldig vergelijken en zoeken naar tekstvariaties is een uitdaging.’ Tijdens de workshop geeft hij diverse tekst-voorbeelden van regels uit de Qumran-teksten die verschillen met andere geschriften, en Van Dorp laat de aanwezige bezoekers meedenken over de interpretatie van deze verschillen.

Van Dorp schreef samen met Matthijs de Jong het boek ‘Qumran en de Bijbel’ (ISBN: 9789089120618) dat is verschenen bij Royal Jongbloed.

Een kennismaking met Qumran

Dit boek behandelt deze vragen op een toegankelijke manier, en biedt zo een kennismaking met Qumran. Het boek gaat dieper in op de bijbelhandschriften van Qumran en de tekstvariatie die ze bieden. En het beschrijft de denkwereld van Qumran in vergelijking met die van het Nieuwe Testament.

‘Qumran en de Bijbel’ is geschikt voor iedereen met belangstelling voor dit onderwerp. Het neemt de lezer mee op een historische zoektocht en draagt bij aan een nieuwe, diepere en meer historische kijk op de Bijbel.

Brontekst

‘De Qumran-teksten zijn voor ons een enorme steun in de rug voor de authenticiteit en betrouwbaarheid van de brontekst die wij gebruiken voor onze bijbelvertalingen. Want bij alle verschillen die er zijn tussen de ‘overgeleverde tekst’ – de masoretische tekst die wij gebruiken als brontekst voor het Oude Testament – en de meer dan duizend jaar oudere Qumranteksten, valt op hoe nauwkeurig die tekst is overgeleverd. Met andere woorden: de overeenkomsten zijn groter dan de verschillen. Maar ook de teksten die onderling verschillen zijn van groot belang. We krijgen daardoor een dieper inzicht in de Hebreeuwse tekst en de ontwikkeling daarvan en dat leidt soms ook tot een verbetering van de brontekst die we gebruiken. Voorbeelden daarvan vind je in het boek Jesaja.’