Rieuwerd Buitenwerf: De Bijbel is geen bestverdiener

Er was de afgelopen dagen kritiek op het Nederlands Bijbelgenootschap. Het NBG zou mensen de Bijbel ontnemen, zij zouden alleen maar op geld uit zijn, ze zouden niet missionair zijn, ze zouden de NBV afpakken van enthousiaste YouVersion-gebruikers. Rieuwerd Buitenwerf, algemeen directeur van het Bijbelgenootschap, reageert hierop. Lees hieronder zijn uitleg.

Rieuwerd Buitenwerf: ‘We begrijpen de reacties op onze nieuwe koers, en we willen er graag op reageren door uit te leggen wat het bijbelgenootschap doet, en wat onze zorg is. Uiteindelijk gaat het ons erom dat we goede en betaalbare bijbels mogelijk maken, nu en later, in Nederland en daarbuiten.

Eind november wordt er in Burkina Faso een nieuwe bijbelvertaling gepresenteerd in de Moore-taal. Er is hard gewerkt aan deze vertaling. Lokale vertalers hebben eraan meegewerkt en Afrikaanse deskundigen in dienst van de United Bible Societies. Maar ook deskundigen uit het westen – ook vanuit het Nederlands Bijbelgenootschap – hebben hun steentje bijgedragen. Het is een goede vertaling vanuit het Hebreeuws en Grieks geworden, een vertaling die met zorg gemaakt is, en bruikbaar is voor de diversiteit aan kerken in Burkina Faso.

Wordt deze vertaling gratis beschikbaar gesteld? Misschien. De allerarmsten van Burkina Faso krijgen wellicht een gratis exemplaar. De iets minder armen krijgen een exemplaar voor een bedrag dat zij kunnen betalen – bijvoorbeeld één dollar (de United Bible Societies zegt: ‘een bijbel voor een dagloon’). En wellicht wordt de vertaling gratis beschikbaar gemaakt via internet.

Iedereen kan begrijpen dat nóch de vertaling, nóch de verkoop van zo’n vertaling geld op kan leveren. Het kost alleen maar geld. En dat geld komt uit landen zoals Nederland (bekijk de projecten die we ondersteunen). Het Nederlands Bijbelgenootschap behoort tot de top vijf van gevende landen bij de United Bible Societies. En daar zijn we trots op: het is onze roeping als christenen in Nederland om onze broeders en zusters in arme landen te helpen.

De vertaling die deze Indonesische stam ontvangt, is mede mogelijk gemaakt door het Nederlands Bijbelgenootschap. Prof. dr. Lourens de Vries heeft, gefinancieerd door het Nederlands Bijbelgenootschap, de vertalers geholpen om te zorgen dat ze een kwalitatief goede vertaling konden afleveren.

Ongeveer de helft van het geld dat het Nederlands Bijbelgenootschap kan besteden, gaat naar bijbelprojecten in het buitenland. Dus ook de helft van de opbrengsten uit royalty’s en de helft van de bijdragen van leden.

Een ‘bestseller’ – geen bestverdiener

Op het moment dat ik dit schrijf, staat de Bijbel in Gewone Taal op nummer 1 in de boekentoptien. Dat illustreert dat deze bijbel in taal die we allemaal dagelijks spreken, in een behoefte voorziet. Kijk naar de reacties op Facebook: natuurlijk is er discussie, maar er zijn talloze mensen die aangeven hoe blij ze zijn met de nieuwe vertaling. Deze bijbel kan mensen die ervoor openstaan, direct raken; het is een bijbel die mensen aanspreekt.

Voor die vertaling zijn deskundige vertalers jarenlang aan het werk geweest. Kan dat sneller? Nauwelijks – dan krijg je slechte vertalingen, waar je weinig mee kunt. Kun je het in je eentje? Ook nauwelijks – dan heb je geen controle, geen tegenwicht tegen wat jij denkt dat de beste weergave van Hebreeuws of Grieks is. Er is een team van ervaren vertalers nodig om een goede betrouwbare bijbelvertaling te maken. Het bijbelgenootschap staat voor kwaliteit, voor het maken van vertalingen vanuit liefde voor de Bijbel, maar zonder theologisch vooringenomen standpunten, vertalingen die in diverse kerken gebruikt kunnen worden. Zo’n vertaling is de Nieuwe Bijbelvertaling. En zo’n vertaling is de Bijbel in Gewone taal.

Nu zijn er mensen die denken: met een boek op 1 in de boekentoptien zul je wel rijk worden! Toch is dat niet zo. Samen met de uitgever (Royal Jongbloed) zorgen we ervoor dat deze bijbel betaalbaar blijft. De Bijbel in Gewone Taal kost €28,50. Dat is niet veel voor een boek dat zo dik is, zo zorgvuldig vertaald is, zo mooi gedrukt is. Wij willen dat de Bijbel bereikbaar is voor iedereen, ook hier.

Onze zorg

Al dit werk wordt grotendeels gefinancierd door de leden en donateurs van het Nederlands Bijbelgenootschap. Dat de NBV met één groot legaat mogelijk gemaakt is, is een mythe. Nee, het zijn onze tienduizenden leden die het mogelijk maken dat er vertalingen in binnen- en buitenland gemaakt worden.

Ons werk is niet af. Er zijn nog heel veel talen waarin geen complete bijbel beschikbaar is. Samen met de United Bible Societies en lokale bijbelgenootschappen overal ter wereld willen we blijven werken aan goede vertalingen voor alle christenen. Ook willen we ervoor zorgen dat de Bijbel betaalbaar blijft voor alle christenen. In Nederland zien we dat de Bijbel steeds minder begrepen wordt. Het missionaire werk in het veld – mensen in contact brengen met God en met de Bijbel – lijkt ons primair de taak van kerken. Maar wij zorgen voor een goede Bijbel, voor achtergrondinformatie, voor producten die helpen om de Bijbel toegankelijk te maken, voor allerlei materiaal dat ingezet kan worden in missionair werk door kerken.

We doen dat al jaren, maar onze grote zorg is dat ons werk over tien, vijftien jaar niet meer mogelijk is. Mensen denken dat we ons werk kunnen financieren vanuit de verkoop van boeken. Maar dat is pertinent onwaar. Royalty’s vormen ongeveer 5-10% van de jaarlijkse inkomsten van het NBG. De rest komt uit lidmaatschappen, donaties en erfenissen. En jaar in jaar uit verliezen we leden, want onze achterban vergrijst. Zo komt onze missie onherroepelijk in gevaar. Het NBG staat voor kwalitatieve vertalingen wereldwijd, en voor betaalbare bijbels via diverse media. Dat willen we graag zo houden. Bekijk ook eens ons jaarverslag.

De Bijbel digitaal

Het NBG was aan het begin van deze eeuw koploper in het online brengen van de Bijbel, via biblija.net. Biblija was een hulpmiddel naast het papieren boek. Er was nog geen smartphone, geen tablet… Enkele jaren geleden werd duidelijk dat er een nieuwe site nodig was. Voor de tablet en de smartphone kwamen apps beschikbaar waarin je de vertaling kon kopen, maar online bleef biblija.net achter voor de mobiele apparatuur. Daarom is de NBV via YouVersion tijdelijk online beschikbaar gesteld.

De afgelopen jaren zijn veel mensen voor een groot deel van hun leestijd van papier naar mobiele apparatuur overgestapt. We waren collectief gewend aan gratis op internet: gratis kranten, gratis muziek, gratis spelletjes, gratis bijbels. Maar we zien nu overal een verandering optreden: voor betrouwbare informatie moet betaald worden, via een abonnement of via aankoop. Soms is een deel van de informatie gratis, en moet er voor een ander deel betaald worden.

Toen debijbel.nl gemaakt werd, moesten we een beslissing nemen: stellen we alles zonder meer beschikbaar, of maken we de site deels gratis, en deels exclusief voor leden? We voelden de spanning: we willen de Bijbel, hét boek voor iedereen, gratis beschikbaar stellen én we willen onze rol in Nederland en daarbuiten blijven vervullen.

Al snel namen we de beslissing dat onze ‘standaardvertaling’, de Nieuwe Bijbelvertaling van 2004, gewoon voor iedereen leesbaar moest blijven, ook voor niet-leden. We vinden het belangrijk dat ook in Nederland iedereen gratis online de Bijbel kan blijven lezen. Dat kan nu via een nieuw medium, debijbel.nl. Deze website presenteert de Nederlandse bijbels als onderdeel van het bredere bijbelwerk. De site stelt ons in staat in contact te treden met de bijbellezers – iets wat we heel belangrijk vinden. En de site biedt voor onze leden een extra: veel verdieping in de Bijbel, zodat de wereld van de Bijbel tot leven komt. Zo proberen we én de Bijbel toegankelijk te houden, zonder drempels, én duurzaam te zorgen voor een goede, betaalbare bijbel voor zoveel mogelijk christenen.

Allerlei organisaties maken gebruik van onze bijbelteksten – dat vinden we geweldig. Allerlei privépersonen doen dat, in hun kerk, via hun social media, in hun kringen, in hun missionair werk. Ook dat vinden we geweldig. Maar al deze mensen vinden de Bijbel een belangrijk boek, en al deze mensen wensen hun mede-christenen in en buiten Nederland ook een goede en betaalbare bijbel toe. Daarom vragen wij of die mensen ons werk willen steunen.

Zijn we op geld uit? Nee, we willen ons werk wereldwijd voortzetten: nog jarenlang zorgen voor goede en betaalbare bijbels voor alle christenen. Kwaliteit en betaalbaarheid kosten beide geld, en we hopen dat er mensen zijn die ons helpen om deze missie voort te zetten. Zijn we niet missionair? Natuurlijk wel: anders zouden we nooit de Bijbel in Gewone Taal hebben gemaakt. Maar missionair is niet gelijk aan gratis. Pakken we de NBV af? Nee – die blijft gewoon beschikbaar via debijbel.nl en via apps als BibleOn. Ontnemen we mensen de Bijbel? Dat al helemaal niet. Dat zouden we pas doen als we ons niet zouden inzetten om nieuwe supporters van het bijbelwerk te vinden.’