Kerk en jongeren: samen zijn is belangrijker dan organisatie

Het instituut kerk is voor jongeren betekenisloos als het niet voorafgegaan wordt door betekenisvolle, natuurlijke relaties in kleine groepen. Daar kan geloof bloeien, maar dit vraagt wel een transformatie. Dat is de belangrijkste conclusie uit het promotieonderzoek van Harmen van Wijnen.

Zijn proefschrift Faith in Small Groups of Adolescents. Being Together as a Basic Given verdedigt hij op woensdag 14 september om 15.45 uur in de aula van de Vrije Universiteit te Amsterdam.

De relatie tussen kerk en jongeren staat behoorlijk onder druk in Nederland en in de rest van de westerse landen. Hoe komt dit en wat betekent dit voor de geloofsbeleving van deze jonge mensen? Harmen van Wijnen deed een kwalitatief onderzoek onder een vijftal groepen van jongeren om het eigen verhaal van deze jongeren te horen over hun ervaringen met kerk en geloof. Uit deze verhalen blijkt dat jongeren moeite hebben met kerk en geloof in die situaties waarin zij formeel worden benaderd vanuit institutionele en organisatorische perspectieven. Waar kerk en geloof wel positief naar voren komen in de verhalen van deze jongeren, betreft het in de meer informele sociale verbanden die min of meer natuurlijk tot stand zijn gekomen in hun eigen context (‘neo-tribes’).

Transformatie

De belangrijkste conclusie van dit onderzoek is dat ‘zijn’ vooraf gaat aan ‘organiseren’ en het individu kan niet ‘zijn’ zonder anderen: ‘samen zijn als basis gegeven’. Met name voor jongeren blijkt het samen zijn een belangrijke drijfveer voor de wijze waarop ze hun leven vormgeven en inhoudelijk inrichten, inclusief hun vragen naar betekenis, zingeving en geloof. Informele groepen van jongeren kunnen als ‘neo-tribes’ naast én in de traditionele vormen van kerk-zijn betekenisvolle plekken van geloof, hoop en liefde zijn. De conclusies van het proefschrift werpen een nieuw licht op de wijze waarop de relatie tussen jongeren en kerk en geloof inhoud en vorm gegeven kunnen worden. Het proefschrift eindigt dan ook met een aantal aanbevelingen voor kerk, jeugdwerk en onderwijs om een transformatie in te zetten en te beginnen bij de (informele) verbanden van jongeren zelf in hun dagelijks leven.

Over de promovendus

Harmen van Wijnen (1967) studeerde Actuariële Wetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam en Theologie aan de Universiteit Utrecht en is voorzitter van het College van Bestuur van de Christelijke Hogeschool Ede. In de periode van zijn onderzoek was hij directeur van de HGJB en Programmanager bij het Jeugdwerk van de Protestantse Kerk (JOP). Daarnaast is hij predikant buiten vaste bediening van de Protestantse Kerk in Nederland.

Promotores: prof. dr. Marcel Barnard en dr. Rein Brouwer

Studiemiddag in het kader van de promotie

Voorafgaand aan de promotieplechtigheid vindt een Engelstalige studiemiddag plaats rond het onderwerp van de dissertatie, van 13.00-15.00u in de filmzaal van de Protestantse Theologische Universiteit (VU-hoofdgebouw, 1E19). Hier zullen Bard Norheim, Jos de Kock, Harmen van Wijnen en Jonna van den Berge vanuit verschillende invalshoeken op Youth Ministry, Education en Small Groups reflecteren. Het volledige programma is te vinden op de website van de PThU.