Vandaag veel gemeentehuizen open: Stilstaan bij Oekraine

Zaterdag 12 maart waren veel gemeentehuizen in heel Europa open. Dat gebeurde om mensen de gelegenheid te geven samen stil te staan bij de oorlog in Oekraïne. Zo ook in Apeldoorn. Het stadsbestuur gaf gehoor aan de oproep onze solidariteit te betuigen. Burgemeester Ton Heerts hield een toespraak. Aansluitend was er een minuut stilte.

Toespraak Burgemeester Ton Heerts:

We zijn hier, omdat we geschokt zijn door wat er sinds 24 februari gebeurt in Oekraïne, een land in Europa. Het Europa waarvan we allemaal dachten dat het er veilig was, dat er nooit meer oorlog zou zijn. Want wij hadden onze les wel geleerd. Dachten we.

Afgelopen dinsdag was ik bij de jaarlijkse herdenking op de Woeste Hoeve, waar op 8 maart 1945 bij een vergeldingsactie 117 mensen werden doodgeschoten door de nazi’s. En ook in de aanloop tot 4 en 5 mei zullen we weer geregeld stilstaan bij de bezetting en onderdrukking in heel Europa in de Tweede Wereldoorlog, Bij al die bijeenkomsten zeggen we: ‘Dit nooit weer.’ Die woorden haakten zich afgelopen woensdag, daar op de Woeste Hoeve, vast in mijn hoofd.

Om naar van te worden

Ik denk dat velen van u net als ik de hele dag het nieuws uit Oekraïne volgen. Soms neem ik er eerlijk gezegd even een pauze van. Want het is om naar van te worden. En je voelt je zo machteloos. De Oekraïners is het niet gegund om een pauze te nemen. Het gaat maar door en door. De ellende houdt niet op. Hun machteloosheid is ontelbaar vele malen groter dan de onze.

‘Ik wil mijn huis terug’

Een paar dagen geleden zag ik op de NOS-app een jonge vrouw in een schuilkelder in Marioepol. Ze zat te snikken en probeerde haar tranen weg te vegen, maar zei toen: ”Waarom zou ik ook niet mogen huilen?” En verder huilend zei ze: “Ik wil mijn huis terug, ik wil mijn baan terug.”

Het was denk ik het totale ongeloof dat ze uitstraalde, waardoor dit beeld me zo bij de strot greep. De enorme wanhoop en het verlangen naar iets wat in normale omstandigheden volstrekt vanzelfsprekend zou zijn. Het totaal niet kunnen begrijpen dat en waarom dit gebeurt. Het normale leven dat onbereikbaar is geworden. Voor altijd.

Dat is oorlog. Dat is de waanzin van een ideologie die over lijken gaat. Dat is wat er gebeurt als de democratie structureel wordt gedwarsboomd en sluipenderwijs overgaat in een dictatuur. Dat is wat macht met mensen kan doen. Dit nooit weer, dachten we. Maar nu dus toch.

Tweeënhalf miljoen Oekraïners op de vlucht

Naar schatting tweeënhalf miljoen Oekraïners zijn nu op de vlucht. De meesten naar hun directe buurlanden, Polen, Hongarije, Roemenië, Moldavië. Maar ook wij bereiden ons voor op hun komst. In Nederland, in de Veiligheidsregio Noord Oost Gelderland, en ook in Apeldoorn. Zo’n 2500 vluchtelingen zijn al in Nederland aangekomen en het kabinet houdt er rekening mee dat dat er 50.000 kunnen worden. In Apeldoorn werken we keihard om heel snel voor minstens vierhonderd mensen een eerste opvangplek te hebben. En we zijn niet de enigen.

Hartverwarmend

Tientallen, honderden, Apeldoorners hebben zich gemeld omdat ze iets willen doen. Stichting Whoe, stichting Medic, Vluchtelingenwerk en nog vele andere organisaties en initiatieven zijn volop in bedrijf om te doen wat ze kunnen. Dat is hartverwarmend. Het laat zien dat iedereen zich betrokken voelt. Die betrokkenheid is belangrijk, de vluchtelingen die onze kant op zullen komen hebben die ook nodig.

Russen

Zij zijn niet de enigen die onze steun en betrokkenheid de komende tijd nodig hebben. Er leven ook vele Russen in ons land die nu in een zeer lastig parket zitten. Sommigen worden nu met de nek aangekeken, bedreigd of aangevallen. Door Nederlanders. Dat heeft niets te maken met het tonen van solidariteit met de Oekraïners. Dat is gewoon schandalig gedrag. Het is Poetin die verantwoordelijk is voor wat er in Oekraïne gebeurt. Niet de Russen in zijn algemeenheid. Laat staan de Russen die hier wonen, ver weg van hun vaderland.

Verbinden

Het gaat er juist nú om, schouder aan schouder te staan. Het is juist nú belangrijk te laten zien dat nationaliteiten en grenzen mensen niet van elkaar scheiden, maar aan elkaar verbinden. Geen vijanden, maar buren van elkaar maken. Medemensen. Want alleen zó maken we zichtbaar dat het niet om macht moet gaan, maar om mensen. Om het waardevolle, alledaagse leven van waardevolle, alledaagse mensen.

Oude beelden en angsten

Dat geldt overigens niet alleen nu, nu het om een oorlog en om vluchtelingen uit Europa gaat. Natuurlijk, het is heel menselijk dat het hemd ons nader is dan de rok. Deze oorlog, in Europa, komt voor ons wel heel dichtbij en rakelt oude beelden en angsten van tachtig jaar geleden weer op. Maar voor vluchtelingen uit landen als Afghanistan, Syrië en Eritrea is de oorlog in hun land net zo erg; maar hun ontvangst in Europa toch vaak minder hartelijk. Ook de Afrikaanse en Aziatische inwoners van Oekraïne, merken dat zij minder gastvrij worden bejegend dan hun autochtone landgenoten. Dat is pijnlijk. En het schuurt met de intenties die we nu samen in Europa laten zien.

Dat lossen we hier en nu niet op. Maar ik denk wel dat het belangrijk is dat we ons daar bewust van zijn. Dat we ons blijven inzetten voor wie in nood is. Dat we doen wat we kunnen. Ongeacht kleur of afkomst.

Solidariteit

Vandaag zijn we hier om samen stil te staan bij alle mensen die nu in Oekraïne van huis en haard verdreven zijn.

We denken aan iedereen die rouwt om geliefden die zijn omgekomen of ernstig gewond zijn geraakt. We staan stil bij de mannen en vrouwen die de wapens hebben opgenomen om hun land te verdedigen. En bij hun ouders, echtgenoten en kinderen, die vanaf nu alleen nog maar angst zullen hebben om hun lot. We spreken vandaag uit dat dit moet stoppen. Dat de wapens moeten zwijgen. Dat dit op een vreedzame manier moet worden opgelost.

En we tonen vandaag onze solidariteit.

Dat gebeurt op dit moment op heel veel plekken in Europa, in honderden gemeentehuizen komen vandaag mensen samen op bijeenkomsten als deze. In de hoop dat de mensen in Oekraïne blijven voelen dat we er voor hen willen zijn.

Minuut stilte

Ik stel voor dat we nu één minuut in stilte doorbrengen om onze gedachten gezamenlijk te wijden aan alle getroffenen in Oekraïne. Laten we hen alle hoop en moed geven die we in ons hebben.