Een fabel kan soms naar een belangrijke waarheid heenwijzen. Dat geldt ook van het oude verhaal omtrent keizerin Helena, de moeder van Constantijn de Grote, waarvan voor het eerst melding gemaakt wordt door Ambrosius omstreeks 395. Het verhaal loopt als volgt:
Na haar bekering tot het christendom ging zij naar het heilige land om het kruis van Jezus te vinden. Opgravingen werden gedaan en ze vonden drie kruisen, maar welk van de drie was nu het kruis waaraan Jezus gehangen had? Ze kwamen daar als volgt achter: ze wilden het lichaam van iemand die gestorven was achtereenvolgens op elk van de kruisen leggen. Dat gebeurde en zodra het lichaam het kruis van de Heiland aanraakte kwam de betreffende persoon tot leven. Dit verhaal houdt natuurlijk verband met de geschiedenis van de dode man die men in het graf van Eliza wierp en die tot leven kwam toen hij het lichaam van de profeet aanraakte (2 Kn 13:21).
De vraag die mij bezighield was of Ambrosius dit verhaal zelf had meegedeeld en of hij het geloofde. Op het belang van die vraag ga ik verderop in. Dit vraagstuk legde ik voor aan een deskundige op het gebied van het leven van Ambrosius. Hij deelde mij het volgende mee:
Ambrosius heeft deze episode besproken in zijn lijkrede op Theodosius, geschreven in 395. Hij schrijft daar dat Helena het kruis onder het zand vond en het herkend heeft aan het opschrift. Zij vond ook de nagels; van een ervan maakte zij een stel teugels, van een andere een diadeem. Beide voorwerpen zond zij naar haar zoon Constantijn, om hem te helpen Zacharia 14:20 in vervulling te laten gaan. Dit geloofde Ambrosius volledig!
Het verhaal over de drie kruisen en het tot leven komen van een dode kende hij niet.
Vervolgens kwam ik op het idee te gaan zoeken op Internet. Via de bekende zoekmachine Google kwam ik de volgende berichten tegen:
– Vijf en zestig jaar na haar dood verklaart Ambrosius dat zij (Helena) ook het heilig kruis zou hebben teruggevonden waaraan Jezus gestorven is. Zij zou drie kruisen gevonden hebben en toen een zieke vrouw gevraagd te hebben hebben op de kruisen plaats te nemen. Toen de zieke vrouw op het echte kruis van Christus lag, genas ze terstond van haar ziekte. Delen van het kruis zijn over de hele wereld verspreid. Bijna elke rooms – katholieke kerk bewaart wel een splintertje van dit kruis
– Maar er was meer. Ze bezocht ook Palestina, waar haar zoon reeds doende was een christelijke geest te laten waaien. Hij liet opgravingen doen, liet in Jeruzalem de H. Grafkerk bouwen en Helena sloot zich daarbij aan. In Betlehem zou zij een basiliek hebben laten optrekken. En zij zou in het H. Land het kruis van Christus gevonden hebben. Daarom wordt ze ook altijd afgebeeld met een groot kruis.
– Over die kruisvinding gaat het verhaal van St. Ambrosius van Milaan. Het was n.l. zo, dat Helena drie kruisen gevonden zou hebben. Een ongeneeslijk zieke vrouw raakte ze alle drie aan, maar genas onmiddellijk bij het aanraken van het derde kruis. Dus…!
– Volgens een andere bron zou Helena teruggekomen zijn met in haar kroon een fraaie verwerking van één van de spijkers, waarmee Jezus aan het kruis was geslagen. Dat is ongetwijfeld ook de reden waarom zij, naast haar vele andere patronaten, ook de patroonheilige is (was) van nagelsmeden en naaldenmakers.
– Overigens is bekend, dat de vondst van het H. Kruis door Helena niet het einde betekende van het zoeken ernaar. Vrome overwegingen van velen en zakelijk inzicht van sommigen zullen er de oorzaak van zijn geweest, dat ook nà die tijd nog vele splinters werden gevonden, die (h)erkend werden als deel van het kruishout. Zòveel, dat er vele kruisen van samengesteld hadden kunnen worden. Maar so what! Bij foto’s of overgeleverde voorwerpen van dierbaren gaat het ons toch ook niet zozeer om die dingen, dan wel om herinneringen die ermee verbonden zijn. Nou dan…!
De waarheid waar het verhaal van keizerin Helena heenwijst is deze dat als een dode zondaar door het geloof in aanraking komt met Jezus Christus hij eeuwig leven ontvangt. Hij is dan met Christus gestorven en met Christus opgewekt. Denken we aan de genezing van de zieke dan wijst het heen naar de reddende en helende kracht van Jezus Christus
Van dit verhaal is echter ook een critische les te leren. Of Ambrosius nu precies alles gelooft heeft wat in bovenstaande verhalen wordt beschreven laat ik in het midden, maar de vondst van het kruis en dat van de spijkers heeft hij wel geloofd en ook is het verhaal als waarheid verteld door hen aan wie Ambrosius het ontleend heeft en zijn verhaal is later door anderen na hem overgenomen. Dat geeft dan aan dat je de wonderverhalen uit het vroege christendom die gebruikt werden als verdediging tegen het heidendom niet altijd serieus moet nemen
07-11-2009
135
https://www.jaapfijnvandraat.nl
