Een glas water dat voor de helft gevuld is, kun je omschrijven als ‘half vol’ of ‘half leeg’. Het is maar net hoe je het bekijkt. Er is geen woord gelogen over de volheid of leegheid ervan. Ik durf te stellen dat het zo met alle dingen is. Je kunt overal weer anders tegenaan kijken zonder te hoeven liegen. Maakt dat het leven juist niet boeiend?
Alle mensen (ook de minder slimme) zijn uitzonderlijk slim. Hun hersenen zitten wonderlijk in elkaar, maar het punt is wel: hoe gebruiken ze die ‘slimme’ hersenen? Het resultaat kan weleens heel ‘dom’ zijn. Ik denk aan de kastdeur die ik laatst haastig achter me dichttrok. Op zich vind ik dat een hele prestatie. Mijn hersenen bedachten een plan, stuurden signalen naar bepaalde armspieren om samen te trekken, waarna botten in beweging kwamen enzovoort. Maar toen ik de deur sloot weet ik nog dat ik dacht: ‘Die zit niet goed dicht’, waarna ik me omdraaide. Een paar minuten later – ik was het alweer vergeten – knalde ik frontaal tegen het deurtje.
Slim en dom
Slim en dom, ligt het niet dicht bij elkaar? Alleen het feit dat je hersenen zo mooi in elkaar zijn gezet, is nog geen reden om hoogmoedig te worden. Wie valt er nooit eens op zijn snuit? De hoogmoed zou ook als sneeuw voor de zon moeten verdwijnen als je om je heen kijkt. Wie zou zich niet onbeduidend voelen als hij een potje moet schaken tegen Kasparov? Of als hij aan de voet van een wolkenkrabber staat? Maar ook hier geldt: Kasparov moest het afleggen tegen de Deep Blue-computer. En een wolkenkrabber is vanuit het vliegtuig bezien slechts een legoblokje.
Een cent
Het is maar net hoe je het bekijkt. Dat geldt wel heel letterlijk als je de volgende zin leest: een cent kan de grootste ster van het heelal verbergen, als je hem maar dicht genoeg bij je ogen houdt. Een waarheid als een koe, maar durf het ook eens van de andere kant te bekijken. In dit geval: de andere kant van de cent die op de sterren gericht is. Vanuit dat perspectief zul je merken dat sterren zo onuitsprekelijk groot zijn dat je slimme hersenen zich daar geen voorstelling van kunnen maken. Gelukkig zijn er tegenwoordig animaties beschikbaar. Onze planeet aarde is zo ontzettend klein, een stipje vergeleken bij de op vijf na grootste ster (VY Canis Majoris), dat het bijna een belachelijke gedachte is om er een cent tegenover te zetten. En toch blijft het perspectief aan de andere kant van de cent even waar!
Majesteit
De grootsheid van de schepping valt niet te doorgronden. De mens moet wat dat betreft van zijn intellectuele troon af. Hij valt in het niet als hij de majesteit van het universum tot zich door laat dringen. Blaise Pascal, de bekende Franse wis- en natuurkundige, wist daarvan. Hij bleef klein ondanks zijn buitengewone begaafdheid. En dat kenmerkt een grote wetenschapper.
Over de auteur
Johan Démoed is eindredacteur van het populairwetenschappelijke tijdschrift Weet Magazine. Deze column verscheen in een eerdere uitgave van dat blad.
Meer weten over Weet Magazine?
Ga dan naar weet-magazine.nl
of abonneer je via weet-magazine.nl/abonneren
Tekst: Johan Démoed
Foto: © Weet-Magazine
Web: www.weet-magazine.nl
