Hoe zou je reageren als ik zeg dat Barack Obama niet bestaat. Waarschijnlijk zul je tegen je voorhoofd tikken, en ik geef je groot gelijk. Er is voldoende materiaal beschikbaar om er zeker van te zijn dat Obama de Verenigde Staten heeft geleid. ‘Stillevens’ als krantenartikelen met kleurrijke foto’s, maar ook live radioverslagen en televisiebeelden maken hem een man van vlees en bloed.
Maar hoe zou je reageren als ik zeg dat Napoleon Bonaparte niet heeft bestaan. ‘Kruip jij eens heel snel terug in de schoolbank’, hoor ik je zeggen. Je hebt gelijk. Er zijn heel wat schilderijen die tonen hoe de kleine Fransoos stoer zijn manschappen op de vijand af stuurt. Ook zijn er voldoende betrouwbare geschreven bronnen die over Napoleons bestaan spreken.
Boeddha
We nemen een duik dieper in het verleden. Hoe zou je reageren als ik zeg dat Siddhartha Gautama (beter bekend als Boeddha) niet heeft bestaan? Weet je daar meteen een antwoord op of moet je dat eerst uitzoeken? Wist je dat het enige wat we aan bewijsmateriaal van zijn bestaan kunnen aandragen geschreven bronnen zijn? En vaak komen die rechtstreeks uit de boeddhistische geloofspapieren. Toch twijfelen deskundigen niet aan de historiciteit van Boeddha, die zes eeuwen voor Christus het levenslicht zag.
Jezus van Nazareth
Hoe anders is het bij Jezus van Nazareth. Zijn bestaan is voor velen gebaseerd op een algemeen betwijfeld geloof, ook onder vrijzinnige christenen. Je zou bijna denken dat boeddhisten zuiniger op Boeddha zijn dan christenen op Christus. Het resultaat is duidelijk: als Jezus niet echt heeft bestaan maar het resultaat is van mythevorming, dan snijd je het hart uit het Evangelie. Wat rest is een leeg testament. Niet echt hoopgevend.
Uiterst betrouwbaar
Helemaal onbegrijpelijk is dat velen het bestaan van Jezus ook nog eens ontkennen op grond van zwakke papieren. De vier evangeliën blijken namelijk op tal van punten uiterst betrouwbaar te zijn wanneer het gaat om de historische verslaglegging. Vooral Lukas blinkt uit in nauwkeurigheid, zoals je van een arts kunt verwachten. Maar ja, de evangelisten zijn gelovigen dus… onbetrouwbaar, zegt de criticus.
Bronnenmateriaal
Oké, laten we dan eens naar niet-christelijke bronnen kijken. Er zijn er genoeg: de werken van Tacitus, Plinius de Jongere, Suetonius, Flavius Josephus en de talmoed. Allemaal bevatten ze verwijzingen naar Jezus van Nazareth alsof Hij echt heeft bestaan. Sterker nog, als je de Bijbel niet zou hebben en alleen deze bronnen zou raadplegen, dan weet je het volgende over Hem: Hij was een Joods leraar, velen geloofden dat Hij mensen genas en boze geesten uitdreef, sommigen geloofden dat Hij de Messias was, Hij werd door Joodse leiders afgewezen, is onder Pontius Pilatus gekruisigd tijdens de regering van keizer Tiberius en Zijn volgelingen geloofden dat Hij ondanks deze smadelijke dood nog steeds in leven was. Zij verspreidden zich over de grenzen van Palestina, zodat er in Rome rond 64 na Christus hele massa’s waren, waaronder mensen uit alle lagen van de bevolking, uit de steden en van het platteland, die Hem als God aanbaden; ook veel Joden! En als je weet dat een Jood door zijn familie werd uitgestoten wanneer hij een – in hun ogen – valse messias als Jezus navolgde, dan kun je je voorstellen hoe overtuigend het bronnenmateriaal voor zo’n Jood geweest moet zijn.
Het is dan ook bepaald geen voortschrijdend inzicht dat de historiciteit van Jezus tegenwoordig zo onder vuur ligt.
Over de auteur
Johan Démoed is eindredacteur van het populairwetenschappelijke tijdschrift Weet Magazine. Deze column verscheen in een eerdere uitgave van dat blad.
Meer weten over Weet Magazine?
Ga dan naar weet-magazine.nl
of abonneer je via weet-magazine.nl/abonneren
Tekst: Johan Démoed
Foto: © Henk-Jan Oudenampsen (Qumran waar de Dode Zee-rollen zijn gevonden)
Web: www.weet-magazine.nl
