In 2014 begon ZOA met noodhulp in Irak, als reactie op het enorme leed en de verwoesting die terreurgroep IS veroorzaakte. Nu, tien jaar later, beëindigt ZOA daar haar programma’s omdat het mandaat ‘van noodhulp naar wederopbouw’ erop zit. ZOA-programmadirecteur Edwin Visser zegt met dankbaarheid: “Honderdduizenden mensen in Irak hebben we nieuwe hoop mogen geven.”
Ontheemden van Iraakse oorlogen en de bezetting van IS, vluchtelingen uit Syrië, mensen die na hun vlucht terugkeerden naar huis en gastgemeenschappen: voor hen was ZOA er met noodhulp en bij de wederopbouw van hun bestaan. Dit gebeurde samen met de bevolking in Koerdistan, Mosul, Hamdaniya, Bagdad en Anbar.
Bakkerij
ZOA begon in 2014 in de vlakten van Nineve met het geven van voedsel, schoon drinkwater, sanitaire voorzieningen, geld en onderdak aan ontheemden, die op de vlucht waren geslagen voor IS. Na de bevrijding van Mosul in 2017 was ZOA snel ter plaatse om noodhulp te verlenen in de verwoeste stad. Zo hielp ZOA bij de heropening van een bakkerij, op dat moment de enige plek in West-Mosul waar je brood kon kopen. Dit markeerde het begin van de ondersteuning van repatrianten bij hun terugkeer.
Geweldsextremisme
In de tweede fase ondersteunde ZOA ondernemers om hun bedrijfjes te heropenen, waardoor de lokale economie een nieuwe impuls kreeg. “De derde en meest beslissende mijlpaal was ZOA’s initiatief voor duurzaam herstel van levensonderhoud en vredesopbouw”, vertelt John Panga, vertrekkend directeur van ZOA in Irak. “Daarbij werden boeren, schoolkinderen, leraren, ouders en voogden getraind op het gebied van klimaatbestendige landbouw, psychosociale ondersteuning en preventie van geweldsextremisme.”
Onderwijs
ZOA’s onderwijsprogramma’s om religieus extremisme en geweld te bestrijden waren zo succesvol, dat de Irakese overheid ze nu overneemt en landelijk invoert. “Er is echt een kwartje gevallen”, zegt John Panga. “Een leraar uit Mosul vertelde me dat hij door dit programma inzag dat religieus extremisme het vredesproces in de weg staat. Hij zei: ‘Het is een langzaam proces om af te leren wat we door de eeuwen heen hebben aangeleerd. Onze denkwijze leidde tot wantrouwen binnen de gemeenschap. Ik dank ZOA voor het in gang zetten van deze subtiele maar positieve verandering in onze volgende generatie.’”
ZOA-logo
Voor kinderen met oorlogstrauma’s creëerde ZOA één van de eerste kindvriendelijke ruimtes in het westen van Mosul, na de bevrijding in 2017. Door dit soort projecten is de mentale impact van ZOA’s werk in Irak groot, geeft John aan. “Als Irakezen het ZOA-logo zien, weten ze dat mensen in Nederland aan hen denken en om hen geven. Onze aanwezigheid gaf hoop te midden van verwoesting.”
Veerkracht
Het is niet makkelijk om te vertrekken als programma’s succesvol zijn, erkent ook programmadirecteur Edwin Visser. Toch is dat nodig, zodat ZOA voldoende capaciteit houdt om in nieuwe crisissituaties in te kunnen springen. “Het werk stopt niet als wij weggaan. We zorgen dat het zorgvuldig overgedragen wordt aan lokale organisaties, vaak opgezet door oud ZOA-medewerkers.”
John ziet ook de lokale kracht om verder te gaan: “Ontheemden terugkeren zijn enorm veerkrachtig bij het opbouwen van hun leven. Ook de overheid en het maatschappelijk middenveld zetten hun schouders onder de wederopbouw. Inmiddels heeft het land eigen middelen om bij te dragen aan duurzaam herstel en ontwikkeling. Lokale organisaties kunnen nu uitstekend zelf het werk van ZOA voortzetten.”
Onvergetelijk
ZOA-programmadirecteur Edwin Visser: “We kunnen ons programma in Irak afsluiten met opgeheven hoofd, dankbaar en nederig, omdat we zoveel konden betekenen voor honderdduizenden mensen in Irak. We hebben hun hoop kunnen geven. Dankzij onze zeer toegewijde medewerkers in Irak. Maar ook dankzij onze trouwe achterban – particulieren, kerken, ondernemers en donoren in Nederland – die met gulle bijdragen hebben bijgedragen aan de wederopbouw van Irak. Onvergetelijk!”
Over ZOA
We zijn er voor mensen die alles kwijt zijn geraakt door een oorlog of een ramp. Samen kunnen we in noodsituaties snel te hulp schieten. En hen daarna trouw blijven, door te helpen bij het opbouwen van een nieuw bestaan. Net zo lang totdat ze zichzelf weer kunnen redden. Onze ruim 1000 medewerkers zijn werkzaam in zo’n vijftien landen in Afrika, Azië, Midden-Oosten, Zuid-Amerika en Nederland – vanuit een christelijke motivatie.
Web: www.zoa.nl
Auteur: KlaasJan Baas
Beeld: ZOA
