De Democratische Republiek Congo voert de lijst aan van ernstige crises die nauwelijks aandacht krijgen in de Nederlandse media. Dat blijkt uit deVergeten Lijst, die noodhulporganisatie ZOA deze week publiceert. “Journalisten hebben veel aandacht voor de oorlogen in Oekraïne en Gaza, maar over andere ernstige humanitaire rampen in de wereld blijft het oorverdovend stil”, constateert woordvoerder KlaasJan Baas van ZOA naar aanleiding van deze lijst, waarin voor het eerst specifiek de Nederlandse media-aandacht is gemeten.
Op de foto staan mensen die op de vlucht zijn voor geweld in noordoost Congo. Ze slaan hun kamp op net ten noorden van Goma, regio noord-Kivu in het oosten van de Democratische Republiek Congo
Colombia
Een verrassende tweede plaats is er voor Colombia. “Het klinkt als een mooie toeristische bestemming”, constateert Baas. “Er is op dit moment geen oorlog of acute natuurramp.” Toch is het in grote delen extreem onveilig en zijn er in totaal ruim 7,5 miljoen mensen ontheemd. Het grootste deel uit eigen land, maar ook 2,7 miljoen mensen die Venezuela ontvlucht zijn. “Maar niemand heeft dat op z’n netvlies als er niet over bericht wordt.”
Verslapte aandacht
Het door hongersnood, overstromingen en interne conflicten geplaagde Zuid-Sudan komt op de derde plek. De aandacht voor nummer vier Syrië is verslapt sinds er minder gevochten wordt, terwijl de humanitaire situatie nog altijd ten hemel schreiend is. Hekkensluiter van deze lijst is Jemen, waar miljoenen burgers het slachtoffer zijn van een jarenlang regionaal conflict en de voedselcrisis die daar het gevolg van is. “Het is bijna cynisch, maar Jemen had hoger op deze lijst gestaan als Houthi-milities geen raketten hadden afgevuurd op westerse schepen. Dat zorgde voor media-aandacht, al kwam de werkelijke humanitaire crisis nauwelijks aan bod.”
Internationale agenda
Hoe erg is het dat niet alle rampen worden belicht? Het is immers onmogelijk om alle crises in de wereld bij te houden. Toch vraagt ZOA niet voor niets aandacht voor deze vergeten rampen. “Aandacht is heel belangrijk. Niet alleen zodat we mensen die lijden onder deze crises kunnen blijven helpen, maar ook om deze rampen op de internationale agenda te houden, zodat er druk uitgeoefend kan worden om de situatie te verbeteren”, zegt de woordvoerder. “Uiteindelijk gaat het ons niet om deze landen, maar om aandacht voor onze medemensen die hier onder lijden. Dat is wat ons drijft.”
Verantwoording van de methode
Voor het samenstellen van de Vergeten Lijst heeft ZOA de ernst van wereldwijde crises vastgesteld aan de hand van cijfers van de Verenigde Naties over het aantal vluchtelingen en ontheemden, de risico-index voor de veiligheid van een land en waar het land staat op de ladder van humanitaire ontwikkeling (Humanitarian Development Index). De zwaarte van een crisis is vervolgens gerelateerd aan het aantal uitingen in de media over de crisissituatie. Uniek aan de Vergeten Lijst is dat specifiek is gekeken naar aandacht in de Nederlandse media. Alle cijfers hebben betrekking op kalenderjaar 2023.
De Vergeten Lijst 2024
Een crisis haalt vaak maar tijdelijk het nieuws. Daarna wordt die vergeten. Met de Vergeten Lijst 2024 vragen we aandacht voor de top 5 van deze landen. Want hoewel we er nauwelijks over horen, lijden miljoenen mensen in deze landen onder gewapend geweld, natuurrampen en honger. En dat moet veranderen.
1 – Congo – De aanwezigheid van belangrijke grondstoffen voor (westerse) consumptiegoederen (zoals telefoons en accu’s) zorgt voor een grote instabiliteit in met name Oost-Congo. Verschillende gewapende milities zaaien dood, angst en verderf in de ondoordringbare wouden van Kivu. Extreem weer leidt tot overstromingen. Het zorgt ervoor dat veel gewassen de oogst niet halen, wat grote voedselschaarste veroorzaakt in dit arme land.
2 – Colombia – Terwijl het land zelf probeert op te krabbelen na een jarenlange burgeroorlog, vangt Colombia ook nog eens 2,9 miljoen vluchtelingen uit buurland Venezuela op. Vooral de armste Venezolanen vestigen zich vaak in geïmproviseerde, informele kampen in de nog steeds onveilige en zeer arme grensregio. Colombianen hebben echter ook de handen vol aan eigen ontheemden: door conflicten en onveiligheid zijn er maar liefst 4,8 miljoen mensen op de vlucht in eigen land.
3 – Zuid-Sudan – Sinds het nog maar jonge bestaan van dit land (2011) wordt Zuid-Sudan geteisterd door (tribaal) geweld, overstromingen en de nasleep van de decennialange burgeroorlog. Gevolg: een groot deel van de bevolking is gevlucht. En veel mensen die achtergebleven zijn, lijden honger. Gebrekkige infrastructuur en onvoorspelbare onveiligheid zorgen ervoor dat veel journalisten wegblijven. In grote delen van Zuid-Sudan is er hongersnood, terwijl het land de laatste maanden overspoeld wordt met (terugkerende) vluchtelingen uit Sudan.
4 – Syrië – Het was een van de bloedigste oorlogen en de grootste vluchtelingencrisis van deze eeuw, maar in 2023 is de aandacht voor het conflict in Syrië weggezakt. Even was er een piek in het aantal vermeldingen, bij de aardbeving in februari. Syrië werd toen vooral in één adem genoemd met Turkije, maar de informatie over de gevolgen in Syrië zelf was heel beperkt. Wat weinig mensen weten: Syrië is koploper in de honger-index in deze lijst. Volgens het World Food Programme (WFP) heeft 74 procent van de Syriërs onvoldoende te eten.
5 – Jemen – Al negen jaar wordt Jemen geteisterd door een burgeroorlog, aangewakkerd door grootmachten uit de regio. De gewone burgerbevolking is de dupe. 24 miljoen mensen hebben dringend hulp nodig, zoals voedsel en drinkwater. Een wapenstilstand heeft wat hoop gebracht, maar spanningen maken hulp nog steeds heel moeilijk. Sinds eind 2023 haalt Jemen weer het nieuws, voornamelijk door Houthi’s die raketten afvuren op Westerse schepen. Helaas blijft het echte leed in Jemen nog steeds buiten beeld.
Dit is de Vergeten Lijst 2024. De landen mag je weer vergeten, maar vergeet de mensen niet. Zij hebben dringend hulp nodig. Geef jij voor voedsel, water of onderdak?
Over ZOA
We zijn er voor mensen die alles kwijt zijn geraakt door een oorlog of een ramp. Samen kunnen we in noodsituaties snel te hulp schieten. En hen daarna trouw blijven, door te helpen bij het opbouwen van een nieuw bestaan. Net zo lang totdat ze zichzelf weer kunnen redden. Onze ruim 1000 medewerkers zijn werkzaam in zo’n vijftien landen in Afrika, Azië, Midden-Oosten, Zuid-Amerika en Nederland – vanuit een christelijke motivatie.
Web: www.zoa.nl
Beeld: Foto Sabine van Leuveren / ZOA
