Rob van Houwelingen: ongemakkelijke teksten van Paulus

Wat maakt de woorden Paulus in de Bijbel zo ongemakkelijk voor ons? De naam ‘Paulus’ roept allerlei associaties op. Voor veel christenen ook negatieve. De apostel Paulus lijkt bijvoorbeeld vrouwonvriendelijk in onze moderne ogen. Rob van Houwelingen sprak hierover tijdens een workshop op de Lees & Luisterbeurs.

In deze workshop ging Rob een gesprek aan met de zaal en besprak hij enkele van deze teksten, wat uitmondde in de vraag of Paulus voor de eerste hoorders net zo lastig was als voor ons. Prof. dr. Rob van Houwelingen is gespecialiseerd in het Nieuwe Testament en heeft met enige andere deskundigen 75 van deze ongemakkelijke teksten van Paulus verzameld en besproken in het boek: ‘Ongemakkelijke teksten van Paulus’ (mederedacteur is Reinier Sonneveld).

Reinier Sonneveld, illustreerde tijdens de workshop het probleem aan de hand van de roman Platland: ‘De hoofdpersoon in het boek kan niet omgaan met meer dimensionaal. Dit kun je als metafoor zien om na te denken als beperkte mensen ons iets ongebrijpelijks voor te stellen. Vanuit ons bekeken is het een wonder, kan het eigenlijk niet, terwijl het in een andere wereld heel gewoon is.’

Er worden 75 uitspraken van Jezus behandeld in boekje. De problemen worden in het boek niet opgelost, maar wel begrijpelijker gemaakt.

Rob van Houwelingen: ‘Zouden mensen vroeger ook ongemakkelijk gereageerd hebben? Vrouwenteksten waren toenderwijd begrijpelijk, duidelijk, het was de cultuur van die tijd, waarschijnlijk geen probleem dus. Maar er staat ook in het Nieuwe Testament een regel: Het is de joden een ergernis en de Grieken een dwaasheid. Dus ook toen was er wel zeker sprake van ongemakkelijke uitspraken.’

‘Wij staan anders in het leven, we kijken vanuit de westerse context van de 21 eeuw, daarom hebben wij andere vragen. Wij leven nu bijvoorbeeld in een ‘schuldcultuur’, in Afrika heb je juist een ‘schaamcultuur’. Lezer in Afrika heeft daardoor minder moeite met de teksten dan wij.’

Van Houwelingen vervolgt: ‘Belangrijk dat je het ongemakkelijke realiseert. Je kijkt altijd met een bril op naar teksten. Je neemt je bagage mee. Wees je dus bewust van je eigen vooronderstellingen. Hoe kijk je naar Paulus sta je open of heb je gelijk een vooroordeel. Ook een ongemakkelijke boodschap moeten we accepteren. Wij kunnen Paulus niet meer vragen naar een extra uitleg. Bijvoorbeeld over homoseksualiteit en positie van de vrouw. Wij moeten met elkaar en geleid door de Heilige Geest proberen te begrijpen wat er bedoeld is. Ook samen met mensen van andere culturen enz. Dat moet onze leeeshouding zijn.’

P.H.R. (Rob) van Houwelingen (1955) is een Nederlands nieuwtestamenticus. Hij studeerde aan de Theologische Universiteit Kampen (Broederweg) en was van 1980 tot 2002 predikant in achtereenvolgens Driebergen, Ommen, Enschede en Nijkerk. Hij promoveerde in 1988 cum laude bij Jakob van Bruggen met een studie over de authenticiteit van 2 Petrus en werd in 2002 diens opvolger aan dezelfde universiteit. Van Houwelingen publiceert regelmatig in bladen als het Nederlands Dagblad, Nader Bekeken en De Reformatie. Ook schreef hij een aantal boeken, waaronder vijf complete delen in het Commentaar Nieuwe Testament.