Kabinet versterkt integrale aanpak jihadisme en radicalisering

In Nederland is geen ruimte voor haatzaaien of extremisme. De jihadistische beweging is in alles het tegengestelde van waar onze democratie voor staat. Dit schrijven de ministers Opstelten en Asscher in een brief aan de Kamer over het actieprogramma ‘Integrale Aanpak Jihadisme’.

Het actieprogramma heeft tot doel het beschermen van de democratische rechtsstaat, bestrijden en verzwakken van de jihadistische beweging in Nederland, en het wegnemen van de voedingsbodem voor radicalisering.

Het jihadisme vormt een substantiële bedreiging voor de nationale veiligheid van Nederland en voor de internationale rechtsorde. De dreiging die van het jihadisme uitgaat, vraagt om een krachtige, integrale aanpak. Daarom neemt het kabinet een aantal aanvullende maatregelen die volgen op het bestaande beleid om jihadisme te bestrijden, dat al is ingezet. De inzet is zowel preventief als repressief. Daarbij is samenwerking tussen alle partners nodig, zowel nationaal als lokaal, overheid als maatschappelijk middenveld, ongeacht ieders levensovertuiging.

Risico’s beperken

Er zijn straks meer mogelijkheden om het Nederlanderschap in te trekken. In het najaar volgt een aanscherping van de Rijkswet met als doel het Nederlanderschap in te trekken van jihadgangers die zich hebben aangesloten bij een terroristische strijdgroep, zonder voorafgaande strafrechtelijke veroordeling. Echter, dit mag niet leiden tot staatloosheid.

Ook kan het Nederlanderschap straks worden ingetrokken als iemand een opleiding volgt in een terroristisch trainingskamp of daar als instructeur aan meewerkt om vaardigheden en kennis over te dragen, bijvoorbeeld aan jihadistische strijders. Een wetsvoorstel hierover gaat begin volgende week naar de Tweede Kamer.

Daarnaast moet een tijdelijke wet bestuursrechtelijke bevoegdheden de risico’s beperken die de terugkeer van terroristische strijders naar Nederland met zich meebrengt. Daarbij worden tijdelijke maatregelen overwogen, zoals een periodieke meldplicht, medewerking aan herhuisvesting en contactverboden met het oog op het voorkomen van de verdere radicalisering van de terugkeerder, het voorkomen van de verdere verspreiding van zijn radicale gedachtengoed en het voorkomen van ronselen.

Interventies uitreis

Het kabinet wil voorkomen dat mensen uitreizen naar conflictgebieden om zich aan te sluiten bij gewelddadige jihadistische groeperingen, zoals ISIS, AQ en Jabhat al Nusra in Syriё. Bij een redelijke verdenking van een uitreis wordt strafrechtelijk ingegrepen. Wanneer er gegronde vermoedens van uitreis bestaan, worden paspoorten vervallen verklaard. Het reizen met een Nederlandse identiteitskaart buiten de Europese Unie en de Europese Economische Ruimte wordt onmogelijk gemaakt door een uitreisverbod voor betrokkene wiens paspoort om deze redenen is geweigerd of vervallen verklaard.

Sociale media

Verder wil het kabinet verspreiding van online radicaliserende, haatzaaiende, gewelddadige jihadistische informatie tegengaan. Producenten en verspreiders van online jihadistische propaganda en de digitale platforms die zij misbruiken worden geïdentificeerd. Deze informatie wordt actief gedeeld met de handelingsbevoegde instanties en relevante dienstverleners (waaronder internetdiensten).

Een specialistisch team van de Nationale Politie gaat zich richten op de bestrijding van de online verspreiding van die gegevens. Dit team licht het OM in over mogelijke strafbare uitingen (onder bestaande uitingsdelicten). Als toepassing van de vrijwillige gedragscode niet leidt tot verwijdering, kan een strafrechtelijk bevel volgen. Ook maakt het team afspraken met internetbedrijven over effectieve blokkeringen.

Internetbedrijven die volharden (na attendering) in het faciliteren van ‘geliste’ terroristische organisaties door het verspreiden van jihadistische content, worden aangepakt. Verder wordt er een geactualiseerde lijst van online jihadistische (sociale media) websites gepubliceerd. Gemeenschappen, professionals en ouders kunnen deze lijst gebruiken om hun omgeving te waarschuwen.

Radicalisering en maatschappelijke spanningen

Maatschappelijke spanningen kunnen een voedingsbodem zijn voor radicalisering. Om dat tegen te gaan komt er een expertcentrum. Dit centrum gaat wijken waar een grote kans bestaat op conflicten zorgvuldig monitoren en gemeenten praktische ondersteuning bieden. Een nog op te richten kennisplatform preventie radicalisering zal deskundigen op het terrein van jeugd, onderwijs en opvoeding voeden met informatie. Dit stelt hen in staat vroegtijdig te signaleren en te handelen, zodra jongeren beginnen te vervreemden van de samenleving.

Ook komt er meerjarig overleg met imams over de aanpak van radicalisering, opvoeding van jongeren, discriminatie en islamofobie. Een (nationale) vertrouwenspersoon ondersteunt sleutelfiguren vanuit de moslimgemeenschap die het alternatieve geluid uitdragen en stelling nemen tegen het jihadisme. Verder zal een landelijk adviespunt steun bieden aan familieleden en naasten van geradicaliseerde personen of uitreizigers. Aan extremisten die de jihadistische beweging willen ontvluchten wordt onder strikte voorwaarden hulp geboden.

Daarnaast wil het kabinet ronselaars steviger aanpakken, verspreiders van de ideologie verstoren en verspreiding van de radicale boodschap een halt toeroepen. Predikers van buiten de Europese Unie die oproepen tot haat en geweld wordt een visum geweigerd. Bij het tegengaan van de verspreiding van de jihadistische boodschap door radicale predikers wordt nauw samengewerkt met Nederlandse moskeeën en imams. Haatzaaiers worden geweerd uit lokale risicogebieden door uitbreiding van de Wet bijzondere maatregelen grootstedelijke problematiek (Rotterdamwet). Daarbij gaat het om selectieve woningtoewijzing op grond van overlastgevend of crimineel gedrag in bepaalde aangewezen gebieden.

Straks kunnen burgers zich zowel offline als online anoniem melden als zij vermoeden dat er sprake is van de voorbereiding van strafbare feiten of jihadisme. Onderwijsinstellingen waarover signalen binnenkomen of waarvan bekend is dat er sprake is van radicalisering, of onderwijsinstellingen die een verzoek doen om hulp in dit kader, worden ondersteund.

Verder wil het kabinet maatschappelijke tegengeluiden mobiliseren. Het draait daarbij om kleinschalige initiatieven die alternatieve boodschappen verspreiden, zowel via lokale netwerken en bijeenkomsten als via sociale media. Bijvoorbeeld een lokale voorlichtingsbijeenkomst over ronselpraktijken en de online gevaren voor jongeren. Ook wil het kabinet de moslimgemeenschap stimuleren om de uitspraken waarin (buitenlandse) gezaghebbende geleerden zich keren tegen jihadisten ook voor Nederlandse doelgroepen toegankelijk te maken.

Samenwerking

Tot slot investeert het kabinet in kennis, kunde en samenwerkingsverbanden op lokaal, nationaal en internationaal niveau. Rijk en betrokken gemeenten maken afspraken over de preventie van radicalisering en beheersing van maatschappelijke spanningen. Daarmee is de geïntegreerde benadering en samenwerking tussen gemeenten, lokale partners (welzijn, sociale zaken), onderwijsinstellingen en politie vastgelegd.

Nederland zet zich in om proactief en systematisch informatie-uitwisseling tussen Europese lidstaten over ‘terrorist travel’ te bevorderen. Ook wil Nederland de detectie van jihadistische reisbewegingen versterken. Een wetsvoorstel om reisgegevens structureel te mogen gaan verzamelen en verwerken voor de bestrijding van terrorisme, wordt voorbereid en gaat nog dit jaar in consultatie.