Vanaf de berg Sinaï, te midden van stemmen en bliksemflitsen klinken de Tien Woorden van vrijheid. ‘Ik ben de Eeuwige, uw God, die jou uit het land Egypte, uit het slavenhuis, geleid heb.’ Je bent geen slaaf meer. Je bent vrij!
Maar hoe gaat dat in de praktijk van alledag? Mozes brengt al de voorbeelden en rechtsregels van God over aan het volk. Hoe ga je om met je buren? Met je vijanden? Maar vooral: de armen, zwakken, weduwen en wezen. Hoe ziet een rechtvaardige samenleving eruit, waar iedereen tot zijn of haar recht komt?
Terwijl de wetboeken van andere volken aan de positie van dienaren misschien nog een allerlaatste paragraaf was gewijd, worden de rechten van slaven, armen en behoeftigen hier als eerste genoemd. Gods bijzondere aandacht gaat uit naar de slaaf. Want Israël weet maar al te goed wat slavernij is. Daarom mogen ze nooit meer in een positie van onderdrukking terechtkomen. En ze mogen dat zeker elkaar niet aandoen. Zelfs de vreemdeling niet. En hoe moeilijk is dat voor mensen bij wie de slavernij nog diep van binnen zit?
Juist in de week dat dit gedeelte wordt gelezen, laaide de controverse rond de justitiële hervorming in Israël hoog op. Meer dan 80.000 Israëli’s verzamelden zich maandag in Jeruzalem bij de Knesset om hun protest te laten horen. Met overvol openbaar vervoer en diverse wegafzettingen tot gevolg. President Herzorg riep de regering op tot een dialoog met de oppositie om te komen tot een compromis. In zijn toespraak gaf hij wel toe dat het Hooggerechtshof in zijn huidige vorm veel macht naar zich toe heeft getrokken. Een en ander had tot gevolg dat de regering Netanyahu woensdag twee maatregelen voor justitiële hervorming van de agenda van de Knesset schrapte. Oppositieleider Yair Lapid beschouwde de aankondiging als een overwinning voor tegenstanders van het plan.
Daarnaast was voor het eerst sinds de Russische invasie de Israëlische minister van Buitenlandse Zaken, Eli Cohen, bij president Zelensky op bezoek in Kiev. Ze kwamen overeen om samen te werken, zeker waar het de verhouding met Iran betreft. Volgens Cohen ‘liet Iran in deze oorlog zijn ware gezicht zien’. Zoals de inzet van ‘kamikaze’-drones van Iraanse makelij waarvoor vele Oekraïners de schuilkelders moesten opzoeken. Israël stuurt geen wapens, zoals het Westen dat heeft gedaan, maar belooft wel een waarschuwingssysteem te leveren. Ook beloofde Cohen 200 miljoen dollar voor gezondheidszorg en infrastructuur.
Nog schrijnender zijn de berichten over de verwoestingen in Turkije en met name Syrië. Duizenden doden. Toch telt elk mensenleven. De Turkse ambassadeur in Israël verwelkomde de Israëlische medische teams die afgelopen maandag terugkeerden van een reddingsmissie. Hij bedankte de Joodse staat voor het redden van 19 Turkse levens. In Syrië waren de vanuit het puin bevrijde slachtoffers soms erg verrast dat ze door een medisch team van de Israel Defence Force behandeld werden. ‘De Turken verloren hun huis, maar de Syriërs waren al vóór de aardbeving vluchteling’, zei een woordvoerder van het team. ‘Daarom bieden we ze de helpende hand’.
Het slavenvolk mag een relatie met de Allerhoogste aangaan. Ze mogen in verbondenheid met Hem leven, zijn wegen leren en Hem dienen. Elkaar dienen. Er wordt een altaar opgericht, onderaan de berg. Er worden offers gebracht. De helft van het bloed wordt over het volk gesprengd. Dan klimmen Mozes, Aäron, zijn twee zonen en zeventig oudsten naar boven. Ze ontwaren de God van Israël en eten en drinken in Zijn aanwezigheid.
Eeuwen later, verbleef diezelfde God als mens onder het volk en leerde hen wat het is om een dienaar te zijn. Hij gaf het ultieme voorbeeld. Hoe makkelijk worden we opnieuw slaven van eigen hebzucht, genotzucht, werk, huis of status. Wat is dan echte vrijheid? De deur ernaartoe staat nog steeds open. Voor Israël en de volken.
Zie, Ik sta aan de deur en Ik klop. Als iemand Mijn stem hoort en de deur opent, zal Ik bij hem binnenkomen en de maaltijd met hem gebruiken, en hij met Mij.’ (Openbaring 3:20).
Sybe de Vos
Het gedeelte dat deze week in de synagoge wordt gelezen is ‘Misjpatiem’ (Rechtsregels) en beslaat Exodus 21:1-24:18. Tekst & illustratie © Sybe de Vos | 18 februari 2023.