Onlangs verscheen bij Kok Boekencentrum een opvallend boek over een actueel thema als klimaatverandering. Rozemarijn van ’t Einde beschrijft in ‘Rebelleren voor het leven’ over haar ervaringen als klimaatactiviste. Ze noemt zichzelf ‘een dominee in actie voor klimaatrechtvaardigheid’. Ze wil met dit boek prikkelen tot nadenken en christenen oproepen om juist nu stil te staan bij de opdracht om rentmeesters te zijn van Gods schepping. Wat betekent dat in deze tijd van klimaatverandering?
Rozemarijn van ’t Einde, theoloog en werkzaam als geestelijk verzorger bij het Leger des Heils, is geen onbekende in de media en vertelt in interviews regelmatig hoe haar geloof haar inspireert om op een vreedzame wijze actie te voeren voor klimaatrechtvaardigheid. Van christelijke organisaties die zich ook met dit thema bezighouden, kreeg ze diverse reacties op haar boek. Zo schrijft Harmen Niemeijer, directeur van Micha Nederland: “De kracht van ‘Rebelleren voor het leven’ zit in de kwetsbaarheid die Rozemarijn laat zien. In haar manier van actievoeren, in haar ziekte en de kwetsbaarheid van de systemen die ze ter discussie stelt. Door haar acties geeft ze ons hoop. Hoop dat er nog ruimte is voor verandering.” Annemarthe Westerbeek, directeur van A Rocha komt met een vergelijkbare reactie. “Dit boek is eerlijk, oprecht en een stimulerende, maar ook confronterende spiegel om in te kijken. Door Rozemarijns ervaringen heen wordt je blik op geweldloos demonstreren verruimd en begin je zelf met het idee te spelen: zou ik dit zelf ook kunnen doen?”
Gezondheid
Van ’t Einde doet mee aan de acties van Extinction Rebellion en Christian Climate Action. Ze maakt in haar boek duidelijk dat actievoeren niet de enige optie is om aandacht te vestigen op de klimaatcrisis. Dokters en verplegers vragen haar ook regelmatig om het wel zo verstandig is om met haar gezondheidsbeperkingen – ze heeft onder andere last van haar luchtwegen – mee te doen aan acties. Ze begrijpt deze bezorgdheid, maar voelt de urgentie om zelf ook de straat op te gaan. Maar ze schrijft ook openhartig over haar zoektocht naar een goede balans tussen haar gezondheid en de urgentie van de klimaatcrisis. Elk hoofdstuk sluit ze af met tips voor mensen die zelf in actie willen komen. Hierbij kijkt ze veel verder dan alleen naar acties op straat of op het Binnenhof. Zo geeft ze tips hoe je in het dagelijks leven gesprekken kunt aangaan met mensen over het klimaat. Kringen in kerken wijst ze bijvoorbeeld op het studiemateriaal dat Micha Nederland heeft gemaakt voor kerken.
Smeltend ijs
Volgens Van ’t Einde zit Nederland in de top 20 van de landen met de grootste CO2-uitstoot. “Waar een klein land groot in kan zijn. Als je het berekent per hoofd van de bevolking staat Nederland in de top 10 en dan telt de uitstoot van spullen die we in China laten maken nog niet eens mee.” Ze vertelt dat het volgens klimaatwetenschappers cruciaal is om de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5 graad. “Doen we dat niet dan zetten we de kantelpunten in beweging waardoor de opwarming onomkeerbaar is. Omdat ijs wit is, weerkaatst het zonlicht en houdt de aarde koel. Hoe minder ijs, hoe minder de aarde wordt afgekoeld en nog meer ijs smelt.” Ze ziet het stoppen met gebruiken van fossiele brandstoffen als de weg naar het beheersbaar maken van de opwarming. Ze verwoordt haar ideeën op een beeldende manier om ze dichtbij haar lezers te brengen. “Anderhalve graad lijkt niet veel, maar maakt zoals bij lichaamstemperatuur het verschil tussen gezond of ziek.”
Groene Kerken
Een opvallend uitspraak die ze ook doet, is dat sinds de eerste klimaattop in 1995 de wereldwijde uitstoot elk jaar is toegenomen. Toch is ze hoopvol naar de toekomst en ziet mogelijkheden tot verandering in denken over omgaan met de schepping. Juist medechristenen wil ze met dit boek aan het denken zetten en aan partijen als het CDA vraagt ze in haar boek of ze de opdracht van het rentmeesterschap over de schepping zijn vergeten. Ze vertelt wat ze zelf in haar jeugd heeft geleerd. “Ik ben opgegroeid met het geloof dat God de wereld heeft geschapen en de mens de opdracht heeft gegeven er zorg voor te dragen.” Ze roept kerken op om hun verantwoordelijkheid te nemen en niet te stoppen bij kleine stappen naar verandering zoals het schenken van fairtrade-koffie. “Steeds meer kerkgenootschappen doen aan energiebesparing en schenken fairtrade-koffie. Maar er zijn er maar weinig die meer doen dan dat.” Ze noemt als positieve ontwikkeling het initiatief Groene Kerken en Micha Campagne. Ze hoopt dat haar boek na het lezen in beweging zet en niet in de boekenkast wordt gezet. Boven elk hoofdstuk heeft Van ’t Einde uitspraken gezet van mensen die haar inspireren zoals Martin Luther King, Dietrich Bonhoeffer, Toon Tellingen en Nelson Mandela. Ze hoopt dat deze haar lezers ook inspireren.
Tekst: Rosanne de Boer
Websites Micha Nederland, michanederland.nl
Christian Climate Action, www.christianclimateaction.nl
A Rocha, www.arocha.nl
Kok Boekencentrum, www.kokboekencentrum.nl
Extinction Rebellion, extinctionrebellion.nl
Groene Kerken, www.groenekerken.nl
Rebelleren voor het Leven, Rozemarijn van ’t Einde, 2023, Kok Boekencentrum, 223 blz’s, 9789043539449, 20,99 euro