Klimaatmodellen spelen een belangrijke rol bij het bepalen van overheidsbeleid rond klimaatverandering. Volgens velen hebben die modellen een hoge mate van objectiviteit en betrouwbaarheid, maar er klinkt ook kritiek. Het kan zomaar zijn dat de modellenmaker bepaalde gewenste uitkomsten in zijn algoritme heeft verstopt.
Weet Magazine legde in het nieuwe aprilnummer, dat nu in de boekhandel ligt, die kritiek voor aan Bart van den Hurk. Hij is werkzaam voor het IPCC, de VN-organisatie die de risico’s van klimaatverandering evalueert. Vindt hij de kritiek terecht? „Voor mij is het duidelijk dat neutraliteit niet bestaat.”
Ronald Meester
Kritiek op het gebruik van computermodellen bij het bepalen van beleid komt onder anderen van Ronald Meester (wiskundige aan de Vrije Universiteit Amsterdam) en Marc Jacobs (datawetenschapper). In hun recent verschenen boek Van aardbeving tot zoönose waarschuwen ze ervoor dat een klimaatmodel een gevaarlijk instrument kan zijn in handen van politici. Ze huldigen het standpunt dat je niet met een model aan de slag moet gaan waarvan de inhoud geheim blijft, en zeker niet om daar dan maatschappelijk beleid op te bouwen.
Ronald Meester: „Als het gaat over ons, mensen, en als het gaat over complexe zaken, dan moeten we ontzettend oppassen wat een model ons eigenlijk gaat vertellen. Wiskundige modellen hebben de schijn van pure wetenschap. Alles moet wetenschappelijk en cijfermatig geduid worden. Ze leveren het resultaat met een cijfer. Dat geeft de schijn van objectiviteit.”
Soms creëren ze zelf ook een werkelijkheid
Hoewel Meester ook aangeeft dat modellen buitengewoon succesvol kunnen zijn, onderstreept hij dat modellen niet alleen de werkelijkheid beschrijven „Soms creëren ze zelf ook een werkelijkheid. Met de constructie van een model laten we zien welke ingrediënten wij daarin kennelijk van belang achten. En we laten daarin ook zien wat we onbelangrijk vonden en daarom hebben weggelaten. Een model is vaak eerder een mening in wiskundige vorm dan een verantwoorde voorspelling!”
Subjectieve keuzes
Desgevraagd erkent Bas van den Hurk van het IPCC dat neutraliteit ook rond klimaatmodellen niet bestaat. „Klimaatmodellen voorzien in een behoefte om een politiek proces te informeren. Het is dus onvermijdelijk dat er subjectieve keuzes worden gemaakt in het opstellen van scenarioʼs. Klimaatmodelleurs zijn zich hier in het algemeen erg van bewust. Ik zie dat het bij de selectie en presentatie van modelresultaten niet altijd duidelijk is welke subjectieve keuzes er zijn gemaakt, en dat er door andere keuzes andere resultaten worden verkregen. Er wordt daarom, ook bij het IPCC, steeds meer discussie gevoerd over die subjectieve keuzes. De aandacht verschuift langzaamaan van ʻsignaleren wat er mis isʼ naar ʻhet in kaart brengen van de resultaten van beleidskeuzesʼ. Voor zowel wetenschappers als beleidsmakers is het erg belangrijk om hun eigen subjectieve normatieve waarden expliciet onder woorden te brengen.”
Weet Magazine
Het artikel in het aprilnummer van Weet Magazine maakt deel uit van een drieluik over het klimaat en klimaatverandering. In het volgende nummer van Weet Magazine wordt verder ingegaan op de kritiek op argumenten die pleiten voor klimaatverandering.
Weet Magazine is een tweemaandelijks verschijnend populairwetenschappelijk tijdschrift dat nieuws uit de natuur, techniek en wetenschap beschrijft vanuit een christelijk perspectief. Abonnee worden kan via de website van Weet Magazine.
Auteur: Weet Magazine
Web: www.weet-magazine.nl
Beeld: © Henk-Jan Oudenampsen
