De Staatkundig Gereformeerde Partij (SGP) is de oudste nog bestaande politieke partij van Nederland. Sinds haar oprichting in 1918 heeft de partij een consequente koers gevaren op basis van Bijbelse uitgangspunten. Hoewel de partij relatief klein is gebleven, speelt ze al meer dan een eeuw een stabiele rol in de Nederlandse politiek.
Oprichter: ds. Gerrit Hendrik Kersten
De SGP werd opgericht op 24 april 1918 door Gerrit Hendrik (G.H.) Kersten, predikant in de Gereformeerde Gemeenten. Zijn ideologie was diep geworteld in het orthodox-calvinisme, met een nadruk op een strikte naleving van de Bijbel in politiek en samenleving. Kersten richtte de SGP op omdat hij vond dat andere christelijke partijen (zoals de ARP van Abraham Kuyper) te veel compromissen sloten met de “wereldse politiek”. De SGP moest een partij zijn die onverkort het gezag van de Bijbel erkende in alle levensgebieden, ook in de politiek.
De SGP wilde een staat waarin de overheid zich onderwerpt aan Gods Woord. Ze wilde geen revolutie, maar reformatie van de politiek. De SGP deed voor het eerst mee aan de Tweede Kamerverkiezingen in 1918, en behaalde toen geen zetel. In 1922 haalde de partij wél een zetel, met Kersten als eerste Kamerlid.
Gods Woord als kompas
De oprichters van de SGP wilden een partij die zonder compromis Gods Woord als richtsnoer voor politiek beleid nam. Het motto was duidelijk: “De Heere regeert” – en dat moest zichtbaar zijn in het hele beleid, van onderwijs tot defensie.
De SGP baseert haar politieke visie op de Bijbel zoals geïnterpreteerd in de Drie Formulieren van Enigheid, een verzameling klassieke gereformeerde belijdenisgeschriften. Dit betekent onder andere:
- Een pleidooi voor een samenleving waarin Gods geboden centraal staan.
- Afwijzing van het relativisme en liberalisme in politiek en samenleving.
- Behoudende standpunten over gezin, seksualiteit en zondagsrust.
- Kritiek op Europese integratie en globalisering die nationale soevereiniteit ondermijnen.
Langzame groei en isolement
Gedurende het grootste deel van de 20e eeuw opereerde de SGP in betrekkelijk isolement. De partij hield vast aan haar principiële standpunten, ook als dat politieke invloed in de weg stond. Toch had de partij bijna voortdurend 2 of 3 zetels in de Tweede Kamer en speelde ze een rol in de Eerste Kamer en op lokaal niveau.
De SGP verwierf ook bekendheid door haar weigering om vrouwen op kieslijsten te plaatsen. Deze opstelling leidde in de 21e eeuw tot rechtszaken en kritiek van mensenrechtenorganisaties.
Koerswijzigingen (2000–heden)
Rond de eeuwwisseling kwam er een voorzichtige verschuiving. Hoewel de partij haar theologische grondslag bleef behouden, kwam er meer aandacht voor praktische politiek en communicatie met een breder publiek. Belangrijke ontwikkelingen:
2006: De SGP kreeg voor het eerst een zetel in het Europees Parlement (Europarlementariër Bas Belder).
2013: Na jarenlange juridische procedures besloot de partij om vrouwen lidmaatschap en verkiesbaarheid toe te staan. In 2019 werd Els van Dijk het eerste vrouwelijke lid van het hoofdbestuur.
2020-heden: De partij profileert zich duidelijker op thema’s als vrijheid van onderwijs, bio-ethiek, klimaatscepsis, kritiek op genderbeleid, en islamisering.
Huidige status (2025)
De SGP staat bekend als een partij die trouw blijft aan haar principes, maar in stijl en toon iets opener is geworden. De partij heeft op dit moment:
- 3 zetels in de Tweede Kamer (bij de verkiezingen van 2023 behaald).
- Actieve vertegenwoordiging in de Eerste Kamer, het Europees Parlement en op gemeentelijk niveau, vooral in de zogenaamde “Biblebelt” (van Zeeland tot Overijssel).
- Een relatief stabiele en loyale achterban, hoewel ook de SGP te maken heeft met vergrijzing en afnemende binding aan kerk en traditie bij jongere generaties.
- De huidige partijleider is Chris Stoffer, die bekendstaat om zijn rustige, inhoudelijke stijl en duidelijke standpunten.
De SGP is een unieke verschijning in het Nederlandse politieke landschap: een partij die in een sterk geseculariseerde samenleving vasthoudt aan een theocratische visie, zonder fanatiek of populistisch te worden. Haar invloed is groter dan het aantal zetels doet vermoeden, juist door de vasthoudendheid aan beginselen in een tijd van snelle koerswijzigingen.
Principes boven politiek
De Staatkundig Gereformeerde Partij (SGP) is in veel opzichten een unieke partij in het Nederlandse politieke landschap. Niet alleen vanwege haar religieuze grondslag, maar vooral vanwege een aantal standpunten die sterk afwijken van het politieke midden. Hieronder enkele van de meest opvallende en karakteristieke standpunten van de SGP.
Theocratische staatsvisie
De SGP streeft naar een samenleving waarin Gods Woord leidend is, ook in het staatsbestel. Dat betekent niet dat de partij pleit voor een religieuze dictatuur, maar wél voor een overheid die zich ondergeschikt weet aan de Bijbel. “De overheid is dienaresse Gods” – deze overtuiging vormt de kern van het politieke denken van de SGP. Afschaffing van wetten die tegen de Bijbel ingaan (bijvoorbeeld rond abortus of euthanasie). Bevordering van wetgeving die de eerbiediging van Gods geboden stimuleert.
Afwijzing van abortus, euthanasie en embryo-onderzoek
De SGP is een van de felste tegenstanders van abortus, euthanasie en medisch onderzoek op embryo’s in Nederland. Volgens de partij is het menselijk leven heilig vanaf de conceptie.
De SGP is voor: Schrappen van de wettelijke mogelijkheid tot abortus (zelfs in geval van verkrachting of ernstige afwijkingen). Verbod op euthanasie, ook bij uitzichtloos en ondraaglijk lijden. Stoppen van financiering voor instellingen die deze praktijken ondersteunen.
Kritisch op vrouwen in het publieke ambt
Hoewel de SGP sinds 2013 vrouwen verkiesbaar heeft gesteld (na een uitspraak van de Hoge Raad), blijft de partij in principe tegen vrouwelijke politieke ambtsdragers. Dit standpunt is theologisch gemotiveerd vanuit de Bijbel, waarin volgens de partij een rolverdeling tussen man en vrouw is vastgesteld. Praktisch gezien betekent dit: Vrouwen mogen op de lijst staan, maar worden doorgaans niet actief gepromoot als kandidaat. De partij heeft nog geen vrouwelijke Kamerleden gehad (wel bestuursleden).
Zondagsrust en christelijke feestdagen
De SGP is een groot voorstander van het in ere houden van de zondagsrust. Zondag is voor de partij een rustdag en een dag voor eredienst. De partij verzet zich tegen zondagopenstelling van winkels, sportwedstrijden of grootschalige evenementen op zondag.
Verder pleit de partij voor: Behoud van christelijke feestdagen (zoals Pasen en Kerst) als nationale vrije dagen. Terughoudendheid met nieuwe seculiere of multireligieuze feestdagen.
Onderwijs: vrijheid en identiteit
De SGP hecht veel waarde aan de vrijheid van bijzonder (religieus) onderwijs en verdedigt het recht van scholen om op basis van religieuze identiteit beleid te voeren. Dat betekent bijvoorbeeld dat reformatorische scholen eisen mogen stellen aan levensstijl en seksuele geaardheid van leerlingen of personeel, mits binnen de wet. Standpunten: Geen inmenging van de overheid in de identiteitsvorming van scholen. Verzet tegen verplichte genderinclusieve voorlichting. Behoud van de vrijheid om “christelijk onderwijs” te bieden, ook als dat botst met heersende maatschappelijke opvattingen.
Kritiek op genderideologie en LHBT-beleid
De SGP is uitgesproken kritisch over het overheidsbeleid rond genderidentiteit en seksuele diversiteit. De partij beschouwt het traditionele gezin (man, vrouw, kinderen) als de enige Bijbels verantwoorde gezinsvorm. Zij verzet zich tegen: Invoering van genderneutrale taal bij de overheid. Wetgeving die meerouderschap of meeroudergezag mogelijk maakt. Verplichte deelname aan Paarse Vrijdag en andere LHBT-initiatieven op scholen.
Euroscepsis en nationale soevereiniteit
De SGP is geen uitgesproken tegenstander van de Europese Unie, maar staat wel zeer kritisch tegenover de groeiende macht van Brussel. Standpunten: Minder bevoegdheden voor de EU; nationale parlementen moeten het laatste woord hebben. Geen Europese “superstaat” of fiscale transfers tussen landen. Nadruk op Europese samenwerking in plaats van Europese integratie.
Behoudend klimaatbeleid
De SGP erkent dat de mens invloed heeft op het klimaat, maar is terughoudend met rigoureuze klimaatmaatregelen. De partij pleit voor rentmeesterschap, maar waarschuwt voor klimaathysterie en ondoordachte kosten. Standpunten: Investeren in nuchtere, haalbare oplossingen (zoals kernenergie). Beschermen van boeren tegen eenzijdig stikstofbeleid. Tegen bindende klimaatquota vanuit de EU.
Strenge immigratie- en asielpolitiek
De SGP pleit voor een beperkte instroom van migranten. De partij vindt dat Nederland zijn identiteit en waarden niet moet ondermijnen door een te open immigratiebeleid. Concrete standpunten: Alleen opvang voor echte vluchtelingen, niet voor economische migranten. Snelle uitzetting bij afgewezen asielverzoeken. Behoud van christelijke normen in de omgang met andere religies.
Principes als kompas
De SGP is een partij met standpunten die scherp afsteken tegen de mainstream. Wat voor sommigen ouderwets of conservatief lijkt, ziet de partij als trouw aan een hogere autoriteit: de Bijbel. Die beginselvastheid zorgt ervoor dat de SGP weinig schuift in haar standpunten, zelfs als de maatschappelijke wind de andere kant op waait. Tegenwoordig weet de partij deze standpunten beter uit te leggen aan een breder publiek, met meer nadruk op redelijkheid en consistentie – zonder de kernprincipes los te laten.
De SGP heeft een uitgesproken pro-Israëlisch standpunt, dat stevig geworteld is in zowel theologische overtuigingen als politieke analyse. De partij is binnen de Nederlandse politiek al decennialang een van de meest Israëlgezinde partijen.
Standpunten van de SGP over Israël:
De SGP erkent het bestaansrecht van Israël als de nationale staat van het Joodse volk en beschouwt de oprichting van de staat Israël in 1948 als historisch en Bijbels betekenisvol. De partij ziet dit niet alleen als een politieke ontwikkeling, maar ook als een onderdeel van Gods handelen in de geschiedenis. “Het Joodse volk heeft, naar Gods Woord, recht op het land van Israël.”
De SGP vindt dat Israël alle recht heeft om zich te verdedigen tegen bedreigingen, zowel van binnenuit als van buitenaf. De partij wijst op het voortdurende gevaar van raketaanvallen, terreur en vijandige regimes zoals Iran. Steun voor Israëlisch veiligheidsbeleid, inclusief militaire reacties op aanvallen van Hamas of Hezbollah. Verzet tegen eenzijdige internationale kritiek op Israël, zoals via VN-resoluties. Pleidooi voor stevige sancties tegen Iran en andere regimes die Israël bedreigen.
Kritiek op Nederlandse en EU-beleidslijnen
De SGP is vaak kritisch op het Nederlandse en Europese beleid ten aanzien van Israël. Zij vinden dat Nederland en de EU te vaak eenzijdig partij kiezen tegen Israël of meevaren met internationale veroordelingen. De partij pleit voor: Stopzetten van Nederlandse subsidies aan Palestijnse organisaties die geweld verheerlijken. Verplaatsing van de Nederlandse ambassade van Tel Aviv naar Jeruzalem. Geen medewerking aan EU-productlabeling die Joodse producten uit de Westelijke Jordaanoever discrimineert.
Theologische verbondenheid
De SGP beschouwt het Joodse volk als Gods uitverkoren volk en ziet een bijzondere rol voor Israël in de heilsgeschiedenis. Deze overtuiging ligt aan de basis van haar politieke loyaliteit. Hoewel de SGP gelooft in het belang van bekering tot Christus (ook voor Joden), verwerpt de partij vervangingstheologie (de opvatting dat de Kerk Israël zou hebben vervangen in Gods plan).
Kritiek op tweestatenoplossing, voorzichtig over vredesproces
Hoewel de SGP in principe niet tegen een vreedzame oplossing met de Palestijnen is, staat zij kritisch tegenover de klassieke “tweestatenoplossing” als die leidt tot onveilige grenzen of het opgeven van Jeruzalem als ongedeelde hoofdstad van Israël. De partij stelt: Geen concessies aan organisaties die Israël niet erkennen. Vrede is alleen mogelijk als Israël erkend wordt als Joodse staat en veiligheid gewaarborgd is.
De SGP’s standpunten over Israël zijn diep verankerd in een combinatie van Bijbels perspectief, historische verbondenheid en realpolitieke analyse. Voor de partij is steun aan Israël geen wisselgeld in de diplomatieke omgang, maar een morele en spirituele verplichting.
Het gezin als de hoeksteen van de samenleving
De SGP (Staatkundig Gereformeerde Partij) heeft duidelijke en traditioneel christelijke standpunten over het gezin. De SGP beschouwt het gezin als de hoeksteen van de samenleving en baseert haar visie op de Bijbel. Volgens de partij is het gezin, bestaande uit een man en een vrouw met kinderen, de door God ingestelde basisstructuur voor het menselijk samenleven.
De SGP ziet het huwelijk als een levenslange verbintenis tussen één man en één vrouw. Het gezin is de beste omgeving om kinderen op te voeden en normen en waarden over te dragen.
De partij verzet zich tegen het homohuwelijk en andere gezinsvormen die afwijken van het klassieke gezin. Echtscheiding wordt als een verdrietige breuk gezien en moet volgens de SGP zo veel mogelijk worden voorkomen.
Ouders hebben het primaire recht en de verantwoordelijkheid om hun kinderen op te voeden volgens hun overtuiging. De overheid moet die vrijheid respecteren en ondersteunen, bijvoorbeeld door keuzevrijheid in het onderwijs. Seksuele opvoeding moet in lijn zijn met de normen van het gezin en niet door de overheid worden opgedrongen. De overheid moet het gezin actief beschermen en bevorderen. Beleidsmaatregelen (zoals belastingregels of toeslagen) moeten gezinsvriendelijk zijn en het klassieke gezin ondersteunen. De SGP wil bijvoorbeeld meer ondersteuning voor gezinnen met meerdere kinderen.
De SGP is kritisch op individualisering en genderideologie, die volgens haar het traditionele gezinsmodel ondermijnen. Ze verzet zich tegen beleid dat alternatieve gezinsvormen gelijkstelt aan het klassieke gezin. De SGP plaatst het klassieke gezin van man en vrouw met kinderen centraal in haar politiek. Ze zet actief in op verbetering van fiscale regelingen en zorg voor eenverdieners, wil het gezin sterker beschermen via constitutionele verankering, en stimuleert herstel van traditionele gezinsstructuren via maatschappelijke initiatieven.
Auteur: Redactie / website SGP
Foto’s: © Henk-Jan Oudenampsen
Website: www.sgp.nl
Europa: www.eurofractie.sgp.nl
