Onder de Roma in Oost-Europa zijn kennis en kunde van hun ambachten van generatie op generatie doorgegeven. Sommige Roma-clans zien nog steeds kans hun traditionele werkzaamheden voort te zetten. Zoals in Roemenië de koperslagers, mandenvlechters of houtbewerkers. Teamleden van Christian Roma Support brachten een bezoek aan de Kalderash (koperslagers)-familie Clopotar, in het Roemeense dorpje Breteiu.
Victor Clopotar
Zijn ouders waren nog nomaden die hun producten in het hele land aan de man brachten. In groepjes reden zij rond met paard en wagen en sliepen in tenten. ‘Dat was in de winter heel erg koud’, vertelt Victor Clopotar. Zijn vader was een van de eersten die zich in het dorp Breteiu vestigde, een huisje bouwde en op het erf een kleine werkplaats inrichtte. Dagelijks was hij aan de slag met hamer en aambeeld.
Victor leerde het vak vanaf zijn vijfde levensjaar en bleek bijzonder getalenteerd. Nog altijd begint hij elke ochtend met achter het huis een houtvuur te maken. Daarop verwarmt hij dunne koperen platen die hij eindeloos bewerkt, totdat hij de juiste vorm heeft gecreëerd.
Aanvankelijk verkocht hij de huishoudelijke artikelen langs de deuren. Met de inkomsten bouwde hij met zijn familie nieuwe ruimtes aan het huis, waar inmiddels drie generaties hun onderkomen hebben. Naar gebruik van de Kalderash-stam is het dak van hun woning uitbundig versierd. Dat geeft buitenstaanders het idee van overdadige rijkdom, maar binnen ziet alles er tamelijk sober uit. Elk gezin uit de grootfamilie heeft slechts één kamer tot hun beschikking. De woonkeuken wordt gezamenlijk gebruikt.
In de omliggende straten kwamen steeds meer Kalderash-families wonen, waardoor hun samenwerking groeide. Het dorp Breteiu is bekend geworden om de koperslagers.
Internationale bekendheid
Victors zoon, die naar zijn vader genoemd is en dezelfde naam draagt, is eveneens metaalbewerker geworden. ‘Als jongen maakte ik vooral veel eenvoudige kommen’, vertelt hij. Maar in de loop der jaren heeft hij zich ook de meer complexere technieken eigengemaakt. ‘Er gaan tientallen jaren overheen, voordat je een volleerde koperslager bent’, zegt vader Victor. Dagelijks zitten zij op het overdekte deel van hun erf om mooie voorwerpen te vervaardigen.
Zo’n tien jaar geleden kwam Victor sr. in contact met een Design-ontwerpster uit Wenen, voor wie hij ook in opdracht is gaan werken. Zijn producten worden sindsdien op beurzen en exposities tentoongesteld. Daardoor heeft hij internationale bekendheid gekregen. Het meeste koperwerk verkoopt de familie nu aan toeristen.
Victor jr. is een jongvolwassene, die naar school is geweest en ook een marketing-opleiding heeft gevolgd. Hij benut zijn kennis om hun handgemaakte artikelen ook online te verkopen. Samen met een aantal professionele Roma-ambachtslui heeft hij een website opgezet, Mesteshukar ButiQ.
Onderwijs en zelfredzaamheid
De Roma zoals de Clopotars zijn trots op hun eeuwenoude ambachten, die zij graag willen voortzetten. Maar aansluiting op de moderne maatschappij is essentieel om hun werk rendabel te maken. Daarom is het onderwijs ook onmisbaar. Dit is helaas nog steeds niet vanzelfsprekend voor alle Roma in Oost-Europa. De clans van handelaren en metaalbewerkers vergaat het doorgaans goed, maar de overgrote meerderheid van de Roma-bevolking verkeert in een achtergestelde positie en leeft vaak in ontstellende armoede.
Projectpartners van Christian Roma Support zetten zich in om het onderwijs en de zelfredzaamheid onder de Roma bevorderen. Kinderen helpen en begeleiden om naar school te gaan heeft een hoge prioriteit. Maar ook proberen zij ouders te helpen werk te vinden of om als zelfstandige aan de slag te gaan.
Goede schooltassen voor Roma-kinderen, of bijvoorbeeld een startbedrag voor een kleine onderneming kunnen veel betekenen. Steun hiervoor heeft grote impact, op korte en lange termijn!
Meer: www.christianromasupport
Auteur: Anneke Steinmann
Foto: Christian Roma Support
